ئێستا ئەرکی ی ن ك و لیستی ٢٢٢قورسترە لە بەغداد

بارزان شێخ عوسمان

بە درێژایی ساڵانی خەبات دژی دیکتاتۆری،  سەرۆك مام جەلالی مەزن لە بۆنە نیشتمانیی و ئاینییەکاندا، بەم دەستەواژەیە کۆتایی بە بروسکەی پیرۆزباییەکەی دەهێنا “  ئاهەنگی جەژنە گەورەکە لە بەغدای خۆشەویستدا دەگێڕین “ . لەوەشدامەبەستی لەسەرکەوتن و روخاندنی دیکتاتۆریەت بو لەعێراقدا .
 
بەغداد لای سەرۆك مام جەلالی واقیع بین ، ئەو پێگە و سەنتەرە بو، کە کێشە ئاڵۆز و  پڕ گرێ و گۆڵەکانی  کوردستان و تەواوی عێراقی  تیادا چارەسەر دەکرێت ، هەربۆیە  پێویستیی  هاتنە کایەی بەغدادی دیموکرات ، بۆ دەستەبەر بونی مافەکانی گەلەکەمان ، لای بەڕێزیان  جێگەی سازش نەبو .
 
سەرەنجامیش  ئەو دور بینییەی مامی گەورەمان بەو جۆرە هاتەدی . تا رژێمی دیکتاتۆری نەڕوخا و کورد راستەوخۆ بەشداریی نوسینەوەی پێشنوسی دەستوری نەکرد،مافە رەواکانی لەپاڵ مافی پێکهاتەکانی تردا نەچەسپی .

بەڵێ  ئاهەنگی جەژنە گەورەکەی  سەرۆك مام جەلالمان لە بەغداد گێڕا کە سەرکەوتن  بو بەسەر دیکتاتۆرییدا ،  هەر  ئەو جەژنە گەورەیەش  هەڵبژاردنی رەخساند  و تیایدا  مام جەلال  شەرەفی سەرۆکایەتیی پێ رەوا بینرا و بوە یەکەمین سەرۆکی هەڵبژێراو  کە کۆتایی بە سەرۆکایەتیی کودەتاچێتی هێنا و  کۆتایی بە مۆنۆپۆڵکردنی سەرۆکایەتیی بۆ  نەتەوەی سەردەست هێنا و بوە سەرۆك مام جەلالی  هەمو عێراقییەکان .

هەفتەمین خولی هەڵبژرادنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق کە لە ١١ی نۆڤامبیر  ی٢٠٢٥ بەڕێوە دەچێت، هاوکاتە لەگەڵ  هەڵبژاردنەوەی سەرۆك مام جەلال بۆ خولی دووەمی سەرۆکایەتیی لەساڵی ٢٠١٠ دا ، لەهەلومەرجێکی زۆر سەخت و پڕ لە ئاڵنگارییدا  بەڕێوەدەچێت . 

بەغداد لە زۆر لایەن و روەوە ،  خەریکە ئەو بەغدادەی  پانزدە ساڵ لەمەوبەر  نامێنێت !،  بۆیە ئەگەر لیستێکی وەك ٢٢٢ ی ی ن ك  ،  بە قورسایی و بەهێزییەوە ئامادە نەبێت  ئەوا مەترسییەکان لەسەر ئایندەی گەلەکەمان زیاتر دەبن، دەستور هەر بەپێشێلکردنییەوە ناکەوێتە بەر مەترسیی بەڵکو بە هەڵوەشاندنەوە و هەڵپەساردنی مادەکانی مەحکوم دەبێت ، بەوەش دەست دەوەشێنرێت لە دەستەواژە گرنگەکەی  “ ئاهەنگی جەژنەگەورەکە دەگێڕین “. کە بە هیمەتی سەرۆك مام جەلال و ی ن ك هاتەدی .

لەم روانگەیەوە ئەمڕۆ لیستی ٢٢٢ ی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لەهەر کات بە پەرۆشتر و بەهێز ترەوە هاتوەتە ناو ململانێ سیاسییەکەوە،  شەڕە گەورە پەرلەمانییەکە دەکات بۆ پاراستنی مافە دەستورییەکانی گەلەکەمان  لە دەستورە گەلپەسەندەکەی ساڵی ٢٠٠٥ کە سەدا هەفتای دەنگدەرانی هەرێمی کوردستان و  بازنەی مادەی ١٤٠یش  بە بەڵێ دەنگیان بۆ دا . بەمەش ی ن ك وەك چۆن هەمیشە هێزێکی کاریگەر بوە   لە جەنگ و ململانێی  نەرمی   کاتی پێشنوسی  دەستوردا  ، لەم هەڵبژاردنەشدا بە هەمان شێوە بوەتە هێز و بازوی پتەوی دەنگدەرەکانی  ، چونکە بەو پەڕی متمانە و بڕوا بە خۆ بونەوە دەبێتە ئەو هێزە گەورە و یەکلاییکەرەوەی کە  لە پێناوی بەرژەوەندییە باڵاکانی گەلەکەمان  بێ سڵ کردنەوە شان بداتە بەر سەختییەکان، تا وەك یەکی و یەکسانیی بۆ هەمو عێراقییەکان دەستبەر بکات کە رۆڵەکانی گەلەکەمان بەشێکی گرنگن لە عێراقدا، بەو پێیەی مادەی ١٤ ی دەستور دوپاتی دەکاتەوە عێراقییەکان هەمویان لەبەردەم قانوندا وەك یەکن بێ جیاوازی نەژاد، رەگەزی نێرو مێ ، رەنگ ، بنەچە ،ئایین ،ئایینزا، بیروباوەڕ ، یاخود باری ئابوریی و کۆمەڵایەتیی ،بەمەش چەمکی هاوڵاتیی بون و یەکسانیی و دادپەروەریی زامن دەکرێت ،دیارە ئەوەش هەر  بە ی ن ك دەکرێت  و راست دەکرێتەوە کە ئێستا بە هۆی بارودۆخێکەوە نەك هەر بۆ کورد بەڵکو بۆ پێکهاتەکانی تریش  لار بوەتەوە .

ئەوێ رۆژێ کە سەرۆك مام جەلال مژدەی گێڕانی ئاهەنگی جەژنە گەورەکەی لە بەغداد دەدا بە گوێی کۆمەڵانی خەڵکی کوردستان و تەواوی عێراقییەکانیشدا ، دەیزانی دەبێت هەموان لە بەغداد کۆبنەوە  پێکەوە رێوشوێن دابنێن بۆ بنیاتنانی وڵاتێکی بەهێز  و دیموکرات تا  هاووڵاتییەکانی هەست بکەن خەڵکی ئەم وڵاتەن کە دەیان ساڵ بو مافەکانیان زەوتکرابو ، لە کۆتاییشدا مژدەکەی بەدیهێنا ، هەم هێزە سیاسییەکانی کوردستانی بە یەك دەنگ یەکخست بۆ  بەشداریی کارا لە عێراقی نوێ و زامنکردنی مافەکانی گەلی کوردستان ، هەم ی ن ك و هێزە کوردستانییەکانیشی کردە داکۆکیکاری مافی پێکهاتەکانی تری عێراق .

ی ن ك بە راست و رەوانی لیستی دو دو دو لەبەردەم ئەو ئەرکە قورسەدایە کە  بەغداد بکاتە ئەو سەنتەر و پێگەیەی کە گەلی کوردستان تیایدا بەهێز و یەك دەنگ  ببینرێت ، بۆیە پێویستە  بەردەوام دەنگدەران  بەو راستییە ئاشنابن کە ئەم هەڵبژاردنە   بۆ دیاریکردنی  کاندیدانی لیستی ٢٢٢ە  تا    لە ژێر قوبەی پەرلەماندا بە داتا و مادەی دەستوریی و قانونی  شەڕێکی رەوا بکەن بۆ  گەلەکەیان بێ جیاوازیی، پێکهاتەکانی تریش لەوە دڵنیا بن کە سەرکەوتنی لیستی ٢٢٢ی ی ن ك  لەقازانجی ئەوانیشدایە هێزێکی باڵانس راگرە ، ئەوەی بۆ گەلی کوردستان بەدی دێت بۆ ئەوانیش بە هەمان شێوەیە . 

کاتێك سەرۆك مام جەلال هیوا و ویستی دەردەبڕی بۆ بەدیهاتنی ئاهەنگی جەژنە گەورەکە لە بەغداد ، تەنیا بۆ یەکێتییەکانی نەبو، بەڵکو بۆ هەمو رۆڵەکانی گەلی کوردستان و عێراقییەکانی تر و هەمو حزبە سیاسییەکانی مەبەست بو ، ئەمڕۆش کە ی ن ك شانی داوەتە بەر ئەم ئەرکە قورسە  و دەڵێت هێزی تۆین لە بەغداد ،  خەبات و شەڕە قانونی و دەستورییەکەی  لە پێناوی هەمواندایە نەك هەر بەتەنیا یەکێتییەکان ، ئەوەش ئەزمونەکانی رابردو  ئاشکرایان کردوە و سەلماندویانە .
 
بۆیە دەبێت هەموان واقیعیانە خاڵەکان بخەینە سەرپیتەکان و  بەغداد بە موڵکی خۆمان بزانین  و بە ئاشکرا دەنگمان زولاڵ بێت  کە لە بەغداد پێگەی گەلەکەمان بە یەکگرتویی بە جیاوازیی روانینەکانەوە بەهێز دەکەین ، هەر لە بەغدادیشەوە دەتوانین  هەرێمی کقردستانەکەمان بەهێز بکەین و ژیانێکی پڕ لە ئاسودەیی و خۆشگوزەرانیی بۆ گەلەکەمان دابین بکەین ، هەر بەو قورساییە سیاسیی و مێژوییە یەکێتییەکەمان لە بەغداد و لە خولی هەفتەمینی ئەنجومەنی نوێنەراندا جێبەجێبونی تەواوی بڕگەکانی مادەی ١٤٠ی دەستور و کوردستانیی بونی ئەو ناوچانە زامن بکەین ، بەوەش ئۆقرەیی سیاسیی ،ئابوریی و کۆمەڵایەتیی لەو ناوچانەدا زیاتر دەستەبەر دەبێت .

کەواتە سەرۆك مامجەلالی مەزن روانینەکەی لە روانگەی ئەو خاڵانە و چەندین فاکتەری تری واقیعیانە بو کە دەیفەرمو ئاهەنگی جەژنە گەورەکە لە بەغداد دەگێڕین ، بۆیە ئەمڕۆش ی ن ك بە لیستی ٢٢٢ەوە هاتوەتە نێو ئەو شەڕە دیموکراسییە رەوایە تا سەرکەوتن بەدەستبهێنێت و بە شەڕی دیالۆگ و سیاسیی دەستکەوتەکان بۆ گەلەکەمان فەراهەمتر بکات و چیتر کێشەیەکان بە هەڵپەسێراوی نەمێننەوە و مافە دەستورییەکانمان نەکەونە بەر هەڕەشە و مەترسیی هیچ لایەنێك ،کێشەیەکیش نەمێنێت بە ناوی موچەوە کە کراوەتە چەکێك هەر لایەنە بۆ مەرامێك موزایەدەی پێوە دەکات ،  بۆیە ئێستا بەغدادەکەی سەردەمی سەرۆك مامجەلالی مەزن گۆڕاوە و ئەرکی ی ن ك  و لیستی دو دو دو قورسترە ، بۆیە پێویستە هەموان بێ دودڵی دەنگ بدەین بۆ ئەم لیستە بەرپرسیار و کوردپەروەر و نیشتمانییە  لەم روانگەیەشەوە ئەو راستییە زیاتر بەرجەستە دەبێت ، بە سەرخستنی لیستەکەمان یەکگرتویی و یەکڕیزیی هێزە سیاسییەکان نەك هەر کوردستانییەکان بەڵکو عێراقییەکانیش زیاتر زامن و مسۆگەر دەبێت ،ئەوەش فاکتەری سەرەکییە بۆ ئۆقرەیی سیاسیی لە عێراق و ناوچەکە ،جیهانیش بە بەیاخی زیاترەوە دەڕوانێتە هەرێمی کوردستان و عێراق .

PUKMEDIA