یادی ٤٤ ساڵەی شەهیدبوونی پۆلێك بەوری سەرەتای شۆڕشی نوێ

PUKMEDIA

پۆلێک شەهید

لە یادی چل و چوار ساڵەی شەهیدبوونی (سیروان تاڵەبانی و حەسەن خاوێی و عەلی چەلەبی و حاجی چاوشین و نەجات كەركوكی و محەمەد كەریم)دا، سڵاو بۆ ڕۆحی نەمریان دەنێرین.

ئەمڕۆ یادێكی دیكەی كۆستێكی گەورەی نیشتمانە، كۆستی لە خوێندا شەڵاڵبووی پۆلێك بەوری سەرەتای كاروانەكەی شۆڕشی نوێ، شەهیدان (سیروان تاڵەبانی و حەسەن خاوێی و عەلی چەلەبی و حاجی چاوشین و نەجات كەركوكی و محەمەد كەریم)ە.
یادێكی بە ئازارو لەهەمانكاتیشدا لێوانلێو لە شانازی بۆ هەموومان، شانازییە بۆ گەلێك كە خاوەنی سیروان تاڵەبانی و هاوڕێ شەهیدەكانی بێت، ئەو هاوڕێیانەی لە رۆژگاری پڕ هەڵەت و كەندو كۆسپی نا ئومێدی و تاریكیی خۆخواردنەوەدا، مەشخەڵی خۆرێكی پڕشنگداری سەرفرازییان بردەوە سەر لوتكەی چیا و گوڵی روناكییان دایەوە لە یەخەی نیشتمان.

شەهید سیروان و هاوڕێكانی كاتێك شانیان دایە بەر ئەوئەركە نیشتمانییە، زۆر باش دەیانزانی كەشەهید بوون لە رێگەیاندایە، بەڵام زۆر مەردانە كاری خۆیان بەئەمانەتەوە ئەنجامداو كەمتەرخەمیان نەكرد بەرامبەر بە میللەتەكەیان.

شەهید سیروان لەخانەوادەكەی خۆیەوە دەستی بەخەبات كرد و لەگەڵ دەستپێكردنی خەباتی چەكداریدا، هەرچوار براكەی دیكەی لەگەڵ خۆیدا چەكی كوردایەتیان كردە شان، ئەوانیش شەهیدان (ئەیوب و عومەرو غەریب و خالید)ن كەهەر یەكێكیان لەمەیدانە جیاجیاكانی خەباتدا شەهید بوون، پێنج برا لەیەك خێزان بەسەرو ماڵەوە خۆیان بەختكرد.

هاوڕێ شەهیدەكانیشی هەر یەكێكیان كێوێكی دیكەی بەرەنگاری و قەڵایەكی دیكەی بەرخودان بوون.

شەهید سیروان تاڵەبانی
شەهید سیروان تاڵەبانی ناوێكی دیارە لەبزوتنەوەی رزگاریخوازی گەلەكەماندا، هەروەها جگەلە پێگەو قورسایی خۆی لەمەیدانی كوردایەتیدا، بنەماڵەكەیشی لەپێناوی كوردستان بەخەباتدا زەحمەت و كوێرەوەریی زۆریان كێشاوە، هەر ئەوەشە وایكردووە بێتە خاوەن مێژوویەكی گەش و بەیەكێك لەو بنەماڵانە دادەنرێت كە بەزۆربەی خەڵكی كوردستان ئاشنا ببن.
شەهید سیروان كە ناوی تەواوی فەیسەڵ رەشید حەمیدە، ساڵی ١٩٤٦ لە كەركوك لە دایكبووەو هەر لە منداڵییەوە خولیای بەشداریكردنی هەبووە لە خەباتی ڕزگاری نەتەوەكەی، هەربۆیە لەتەمەنێكی كەمدا پەیوەندیكرد بەیەكێتی قوتابیانی كوردستانەوەو چالاكانە لەناو ڕێكخستنەكانی ئەوكاتەی پارتی دیموكراتی .كوردستان كاریكردووە، لێپرسراوی لقی یەكێتی قوتابیانی كوردستان بووە لە كەركوك، دوای ئاشكرابوونیشی لەلایەن ڕژێمی ئەوكاتەی عیراقەوە، پەیوەندیكردووە بەشۆڕشی ئەیلولەوەو بەشداری زۆرەبەی نەبەردییەكانی كردووە.

دوای دەستپێكردنی وتووێژی شۆڕش و رژێمی بەعس و دەرچوونی بەیاننامەی ١١ی ئازاری ١٩٧٠، شەهید سیروان بەهۆی لێوەشاوەییەوە كراوە بەبەڕێوەبەری شارەوانی خانەقین.

لەسەرەتای دامەزراندنی كۆمەڵەی ڕەنجدەرانی كوردستانیشەوەو لەڕێگەی شەهیدان خاڵە شیهاب و كاك ئارامەوە پەیوەندیكردووە بەدەستەی دامەزرێنەری ئەو كۆمەڵەیەوە، بووە بەیەكێك لەكەسە چالاكەكانی رێكخستن و بەگوڕو تینێكی زۆرەوە هەوڵیدا بۆدرووستكردنی شانەكانی رێكخستن و گەشەپێدانی كۆمەڵە لەناو خەڵك و هێزی پێشمەرگە.

پاش نسكۆی شۆڕشی ئەیلول لەساڵی ١٩٧٥دا، شەهید سیروان جارێكیتر كەوتەوە خۆئامادەكردن بۆ بەشداریكردن لەشۆڕشی نوێ‌، هەربۆیە پاش گەڕانەوەی بۆ شاری كەركوك، توانی چەندین شانەی رێكخستن لەكەركوك و بەغداو چەند شارێكی دیكەی خواروی عیراق دروستبكات، پاش فراوانبوونی ڕێكخستنەكان، كۆمیتەی (ئاگر) دروستكراو شەهید سیروان كرا بەلێپرسراوی كۆمیتەكە، ئەوەبوو كۆمیتەی ئاگر بوو بەوئاگرەی كە دوژمنانی تۆقاندبوو، دوای ئاشكرابوونیشی لەلایەن رژێمەوە، شەهید سیروان گوێزرایەوە بۆ سلێمانی و لەوێ‌ درێژەی بە كاری ڕێكخستندا.

چەندین كۆبونەوەی سەركردایەتی شۆڕش لەماڵی شەهید سیروان ئەنجامدراوەو لەوێوە بەرنامەی كارەكانی شۆڕش دادەنراوە.
ساڵی ١٩٧٦یش كەبڕیاری دەستپێكردنەوەی شۆڕشی چەكداری درا، سیروان تاڵەبانی یەكێك بوو لەوچواركەسەی كەوەك یەكەمین مەفرەزەی شۆڕشی نوێ لەگەڵ هاوڕێیان شەهید شەماڵی باخ و شەهید ئەنوەر مەجید سوڵتان و حەمەسەعید قەڵەو لەناوچەی شارباژێر دەستیان بەخەباتی چەكداریی كردو یەكەم بەیاننامەی دامەزراندنی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان لەلایەن شەهیدسیروان و هاوڕێكانییەوە بڵاوكرایەوە، هەروەها لەدروستبوونی هەرێمەكانی هێزی پێشمەرگەش، سیروان تاڵەبانی كرا بە فەرماندەی هەرێمی پێنجی قەرەداغ.
شەهیدی سەركردە سیروان تاڵەبانی بەڕادەیەك خۆشەویستی خەڵكی ئەو ناوچانە بووە كەكاری تێداكردووە، بەبیستنی هەواڵی ئەو خەڵك دڵخۆش دەبوون و هەمیشە چاوەڕێی هەواڵی چالاكی و نەبەردییەكانی بوون، تەنانەت چەندین منداڵ لەناوچەكانی كوردستان بەناوی ئەوەوە ناونراون (سیروان)، بەجۆرێكیش ئەركەكانی شۆڕشی ڕادەپەڕاندو بەگژ دوژمندا دەچۆوە، هەروەك ئەفسانەیەك لێیان دەڕوانی.

رژێمیش بەچەندین شێواز هەوڵی دەدا شەهید سیروان دەستبەرداری شۆڕش بێت و سەرەتا بەپێدانی ئیمتیازاتی زۆرو لێپرسراوێتی بەپلەی باڵا لەناو حكومەتدا، بەڵام كەشەهید سیروان داواكاریی دوژمنی رەتكردەوەو پشتی نەكردە گەلەكەی، حكومەتی بەعس ویستی لەڕێگەی گوشارەوە ئامانجەكەی بپێكێت، ئەوەبوو دایكی و هەموو براكانی ڕاپێچی زیندان كران، بەڵام دیسان كێوی ورەو باوەڕی ئەو شەهیدە قارەمانە بەرامبەر رەشەبای نەهامەتی دەستی داگیركەر لەجاران بەهێزتر دەبوو و باشتر درێژەی بەخەبات دەدا.

هەر ئەوكاتانە، ڕۆژانە چەندین داستان و نەبەردی لەناوچە جیاجیاكاندا بەسەركردایەتی شەهید (سیروان) تۆمار دەكراو گورزی كاریگەر لەڕژێم دەوەشێنرا، بەعسیش هەموو تواناكانی خستبووە گەڕ بۆ لەناوبردنی پێشمەرگە لەسنوری هەرێمی پێنجی قەرەداغ و ڕۆژانە هێرشی بەربڵاوی دەكردە سەرسنووری ئەو هەرێمەو پێشمەرگەی شەهید دەكرد.
شەهید سیروان بەیەكێك لەداهێنەرانی چالاكییەكانی هێزی پێشمەرگە دادەنرێت لەناو شاردا، لەو ڕووەوە چەندینجار لەناو شاری سلێمانی و شارەكانی دیكە چالاكی ئەنجامداوەو سەركردایەتی و فەرماندەیی دەیان داستان و نەبەردی تۆمار كردووە.

كارەساتێك لە زێڕینجۆ
ئەوكاتەی شەهید سیروان فەرماندەی هەرێمی پێنج-ی قەرەداخ بوو، رۆژ دوای رۆژ هەرێمەكەی لەگەشەكردندا بوو، ئەوەش دەگەڕایەوە بۆ ئازایەتی شەهید سیروان و پێشمەرگەكانی، بۆیە شەهید هەمیشە لەهەوڵی ئەوەدا بوو گورزی كوشندە لەدوژمن بوەشێنێت، بۆئەومەبەستەش لەدواكۆبوونەوەیدا لەگەڵ سەركردایەتی كەلەگوندی شێنێی سەرسنوور بەسترا، توانی بڕێكی باش چەك و تەقەمەنی پەیدا بكات و بەڕێكەوتەوە بۆناوچەكانی سلێمانی تا پەرە بەچالاكییە سەربازییەكان بدات و ببێتە هۆی گۆڕانێكی نەوعی لەچالاكیەكانی هێزی پێشمەرگە، شەهید بەو پڕچەكبوونەی هەرێمەكەی زۆر دڵخۆش بوو، لەولاشەوە ڕژێم لەهەوڵی ئەوەدا بوو بەهەر شێوەیەك بێت سیروان تاڵەبانی لەناو بەرێت و تواناكانی خستبووەگەڕ، دواجار پیلانێك بۆشەهیدكرندی داڕێژرا كەئیستخباراتی عەسكەریی راستەوخۆ لەبەغداوە سەرپەرشتی دەكردو چەندین ئەفسەری گەورەی ئیستخبارات نێردرابوو بۆناوچەكە، ئەوەبوو لەگوندی (زێڕینجۆ)ی ناوچەی شارەزوور، لەشەوی ١٩٧٩/٤/٣٠/٢٩ كەوتە بۆسەیەكی زۆری هێزەكانی ئیستخبارات و جاش و ئەمن و قواتخاسەی عەسكەری و… هتد، لەئەنجامدا سیروان تاڵەبانی و حەسەن خاوێیی و عەلی چەلەبی و حاجی چاوشین و نەجات كەركوكی و محەمەدی حاجی كەریم شەهید كران، ڕژێمیش وێنەی تەرمەكەی شەهید سیروانی بە شارو شارۆچكەو گوندەكانی كوردستاندا دەگێڕاو بەخەڵكیان رادەگەیاند: سیروان تاڵەبانیمان كوشتووەو شۆڕش كۆتایی پێهات، خەڵكی كوردستانیش زۆر خەمباربوون بەو هەواڵەو لەهەموو ناوچەكان پرسەیان بۆگێڕا.

شەهید حەسەن خاوێی
شەهیدی فەرماندە حەسەن حەمە ساڵح مەحمود ناسراو بەحەسەن خاوێیی، ساڵی ١٩٤٠ لەدایكبووەو لەتەمەنی ٢١ ساڵیداو لەسەرەتای شۆڕشی ئەیلول بووە بەپێشمەرگەو پلەی سەرلق بووە لەهێزی قەرەداخ، ئازاو قارەمان بووەو بەشداری دەیان نەبەردیی كردووە.

ساڵی ١٩٦٣ پەیوەندیكردووە بەپارتی شۆڕشگێڕی كوردستانەوەو درێژەی بە خەبات داوە، ئاوارەی ئێران بووەو پاشان ساڵی ١٩٦٥ گەڕاوەتەوە بۆكوردستان و لەشەِری كۆڕەك بەسەختی بریندار كراوە.

شەهید حەسەن پێشمەرگەیەكی خۆشەویست و كەسایەتییەكی كۆمەڵایەتیش بوو، هەمیشە بەدەم كێشەكانی خەڵكەوە چووە.
ساڵی ١٩٧٥ كەشۆڕشی كورد توشی نسكۆ هات، شەهید لەهەوڵی ئەوەدا بوو بەرگری بەردەوام بێت، بۆیە پاش ئەوەی كەزانی كۆمەڵەی ڕەنجدەرانی كوردستان درووست بووە پەیوەندیكرد بەو رێكخراوەوەو چالاكانە ئەركەكانی رێكخستنی رادەپەڕاند، دوای ئاشكرابونیشی پەیوەندیكرد بەشۆڕشی نوێ و لەهەرێمی ٥ی قەرەداغ بوو بەپێشمەرگە، شەهیدان: حەسەن خاوێی و سیروان تاڵەبانی زۆر هاوڕێ و دڵسۆزی یەكتری بوون و وەك دوبرای خۆشدەویست وابوون، هەرلەوخۆشەویستیەشەوە شەهید حەسەن كوڕێكی خۆی ناودەنێت (سیروان).

شەهید حەسەن بەهۆی قارەمانێتییەوە بەزوویی پلەكانی پێشمەرگایەتی بڕیوەو كراوە بەفەرماندەی كەرتی ٢ی بازیان لەهەرێمی ٥ی قەرەداغ، بەشداری و فەرماندەیی سەرجەم نەبەردییەكانی سنووری هەرێمەكەی كردووەو لەچالاكی مەفرەزەكانی ناوشاریش ڕۆڵی بەرچاوی هەبووەو چەندینجار بریندار بووەو لەلێواری مەرگ گەڕاوەتەوە.

ساڵی ١٩٧٩ شەهید حەسەن لەگەڵ شەهیدی سەركردە سیروان تاڵەبانی و كۆمەڵێك پێشمەرگە دەچنە سەركردایەتی و لەبەرلێهاتووی دەكرێتە جێگری فەرماندەی هەرێمی ٥ی قەرەداغ.

شەهید نەجات كەركوكی
شەهید نەجات ساڵی ١٩٦٢ لەبنەماڵەیەكی تێكۆشەر لەدایكبووەو هەرلەمنداڵییەوە خولیای بەگژداچوونەوەی داگیركەرانی كوردستانی هەبووە، بۆیە لەتەمەنێكی زۆرمدا بووە بەپێشمەگە لەهەرێمی ٥ی قەرەداغ، بەشداری زۆربەی نەبەردی و شەڕەكانی سنوری هەرێمەكەی كردووەو پێشمەرگەیەكی ڕۆح سوك و چاو نەترس بووەو چالاكانە ئەركەكانی پێشمەرگایەتی جێبەجێكردووە.

شەهید محەمەد
شەهید محەمەد كەریم حەمە بارام ناسراو بەمحەمەدی حاجی بارام، ساڵی ١٩٤٤ لەخێزانێكی جوتیاری كورد پەروەر لەدایكبووە، بۆیە هەمیشە خولیای كوردایەتی بووە، لەسەرەتای سەرهەڵدانەوەی شۆڕشی نوێدا پەیوەندیكردووە بەرێكخستنەكانی كۆمەڵەی رەنجدەرانی كوردستانەوە لەسنووری هەرێمی پێنجی قەرەداغ و ناوە نهێنیەكەی (شاخەوان) بووە، تاساڵی ١٩٧٧ بەردەوام بووە لەكاری رێكخراوەییداو بەدڵسۆزی و ئازایەتییەوە كارەكانی سەرشانی ئەنجامداوە، پاشان بۆتە پێشمەرگە لەهەرێمی پێنج، تارۆژی شەهید بوونی لەگەڵ سیروان تاڵەبانیدا بەسەرو ماڵەوە بەردەوام بوو لەخەبات.

شەهید عەلی چەلەبی
شەهیدی نەمر عەلی چەلەبی، لەبنەماڵەیەكی كورد پەروەرو دڵسۆز بەكیشەی رەوای میللەتەكەی لەدایكبووە، لەسەرەتای لاوێتییدا پەیوەندیكردووە بەرێكخستنەكانی كۆمەڵەی رەنجدەرانی كوردستانەوەو وەك پێشمەرگەیەكی ناوشار چەندین چالاكی ئەنجامداوە، پاشان بۆتە پێشمەرگە لەهەرێمی پێنجی قەرەداغ، لەژیانی خەباتی شاخیشدا كەسێكی ئازاو رۆح سوك بووە.

شەهید حاجی چاوشین
شەهیدی نەمر حاجی چاوشین، لەبنەماڵەیەكی كورد پەروەرو شۆڕشگێڕ لەدایكبووە، لەسەرەتای لاوێتییەوە تێكەڵی بزووتنەوەی رزگاریخوازی گەلی كورد بووەو لەسەرەتای سەرهەڵدانی شۆڕشی نوێی گەلەكەمان پەیوەندی بەهێزی پێشمەرگەوە كردووە، ئازایانەو قارەمانانە ئەركە شۆڕشگێڕییەكانی جێبەجێكردووە، تالەدواجاردا كاتێك لەگەڵ هاوڕێكانی لەسەركردایەتی دەگەڕانەوەو چەك و تەقەمەنیان هێنابوو بۆ سنووری هەرێمەكەیان، كەوتنە بۆسەی دوژمنەوەو شەهید كران.

ئاوات كۆكەیی