ئەمڕۆ لەمێژوودا

 12 ئۆكتۆبەر

رووداوەكان..
680: كۆتایی جەنگی كەربەلا بە شەهیدبوونی ئیمام حوسێنی كوڕی عەلی كوڕی ئەبو تالیب و ئالوبەیتی و هاوەڵانی.
1459: روودانی جەنگی پردی لۆدفۆرد كە كۆتایی هات بە سەركەوتنی خێزانی (لانكاسترۆ) بە سەرۆكایەتی (مارگرێت ئەنجو) بە سەر سوپای خێزانی یورك.
1492: گەشتی (كریستۆفەر كۆڵۆمبس) كە گەشتە دوورگەكانی بەهاما لە ناوچەی كاریبی نزیك ئەمریكا، واتە ئەمریكای دۆزیەوە.
1919: میستەربل پلەی دووەمی رامیاری لەموسڵ و دەوروبەری گرتە دەست لە دوای دادوەری رامیاری (لچمەن) كە بۆ كوێت گواسترایەوە.
1926: بڵاوكردنەوەی یەكەم ژمارەی رۆژنامەی (كەركوك) لەكوركوك بە زمانی كوردی و عەرەبی و توركی، لە لایەن شارەوانی كەركوكەوە.
1968:بڵاوكردنەوی یەكەم ژمارەی گۆڤاری (نور) بە سەرپەرشتی (عومەر دەبابە) كە زمانحاڵی شۆڕشگێڕی كوردستان بوو.
1968: وڵاتی لینیای ئیستیوائی سەربەخۆیی راگەیاند بە دەرچوونی لە ژێر دەسەڵاتی ئیسپانیا و (ماكیاس نگوما) بوو بە یەكەم سەركۆمار لە هۆزی (مانج بوو).
1968: پێشبڕكێی جامی جیهانی ئۆڵۆمپیات لە مەكسیكۆی پایتەختی مەكسیك و بەردەوام بوو  تا 27/10.
1970: یۆنان و ویلایەتە یەكگرتووەكان رێكەوتننامەی هاوكاری مۆردەكەن كە بەو پێیە ئەمریكا بنكەی سەربازی لەیۆنان جێگیر بكات.
1973: هێزەكانی ئاسمانی ئیسرائیلی حەوت فڕۆكە لە دەستدەدات لە بۆرسەعید دوای ئەوەی رووبەڕووی موشەكی بەرگری ئاسمانی میسری دەبێتەوە كەپێی وابوو بە تەواوی كۆنترۆڵی كردووە لە ئیوارەی رۆژی پێشوو.
1978: دەستپێكردنی یەكەمین دانیشتنی گفتوگۆی ئاشتی میسر و ئیسرائیل لە واشنتۆن.
1987: (زەینولعابیدین بن عەلی) سوێندی یاسایی دەخوات بۆ بوون بە سەرەك وەزیرانی تونس.
1990: تیرۆركردنی سەرۆكی ئەنجومەنی گەلی میسری رەفعەت مەحبوب، ئەوەش بە تەقەكردن لێی لە كاتی رەت بوونی كەژاوەكەی لەبەردەم ئوتێلی سەمیر ئەمیس لە قاهیرە.
1992: زەمین لەرزەیەك لەقاهیرە دەدات بەگوڕی 5.8 بە پێوەری رێختەر كە بووە هۆی مردنی 370 كەس و برینداربوونی زیاد لە 3000 كەس.
1995: دوای سی ساڵ لەدانوستانی دادگایی ئەستەمبوڵ بڕیاری دامەزراندنی دەزگایەكی كوردی بۆ لێكۆڵینەوەی كاوباری رۆشنبیری كوردی درا و (شەرەفەدین ئیلتكی) كرا بە سەرۆكی لیژنەكە.
1999: سەرۆكی سوپای پاكستانی جەنەرال (پەروێز موشەرەف) بە كۆدەتایی سەربازی كۆتایی هێنا بە حكومەتەكەی (نەواز شەریف).
2002: تەقاندنەوەی دوو یانەی شەوانە لەشاری بالی ئەندونیزیا كە بووە هۆی كوژرانی 202 كەس و برینداربوونی 300 كەس.
2002: هێرشكردنە سەر عەبدوڵڵا محەمەد یونس ناسراو بە خولە كۆمەڵە، چەند نەناسێك هێرش دەكەنە سەر ماڵەكەی و كچێكی 16 ساڵی دەكوژن و خۆیشی لەباڵەخانەكەوە بە بریندای فڕی دەدەنە خوارەوە.
2005: خۆكوشتنی وەزیری ناوخۆی میسری (غازی كەنعان) لەنوسینگەكەی، ئەوەش دوای لێدوانی بۆ یەكێك لە كەناڵە لوبنانییەكان.
2008: تیرۆریستان هێرشی توند دەكەنە سەر كریستیانی موسڵ و ماڵیان دەتەقێننەوە.
2010: ئەنجومەنی پارێزگای بەسرە بە كۆی دەنگ پرۆژە یاسای بە فیدراڵكردنی پارێزگاكەیان پەسەندكرد.
2011: قابوس بن سەعید سوڵتانی سەڵتەنەتی عومان خانەی (ئۆپرای سوڵتانی) كردەوە لەشاری مەسقەت تا ببێتە یەكەمین داری ئۆپرا لەناوچەی كەنداو.
2012: پێدانی خەڵاتی نۆبڵی ئاشتی بە یەكێتی ئەوروپا ئەوەش بەهۆی هەوڵدانی بە سەقامگیربوونی ئاشتی و ئاشتەوایی و باشكردنی مافەكانی مرۆڤ لە كیشوەری ئەوروپا.
2013: خەڵاتی نۆبڵی ئاشی ساڵی 2013ز درا بە رێكخراوی داماڵینی چەكی كیمیایی.

لەدایكبوون...
1350: دیمیتری دونسكۆی، ئەمیری مۆسكۆ.
1537: مەلیك ئیدواردی شەشەم، مەلیكی ئینگلتەرە.
1798: ئیمپراتۆر بیدرۆی یەكەم، ئیمپراتۆری ئیمپراتۆریەتی بەرازیل.
1865: ئارسەر هاردن، زانای كیمیای زیندەیی ئینگلیزی و وەرگری خەڵاتی نۆبڵی كیمیای ساڵی 1929ز.
1866: رامزی ماكدونالد، سەرەك وەزیرانی شانشینی یەكگرتوو.
1872: ریف فون ویلیامز، ئاوازدانەری ئینگلیزی.
1886: عەبدولڕەحمان شوكری، شاعیری میسری.
1887: پاولا فون بریرادۆفیچ، ژنە شاعیر و ئەدیبی نەمساوی.
1896: ئۆجینیۆ مونتالی، شاعیری ئیتالی و وەرگری خەڵاتی نۆبڵی ئەدەبی ساڵی 1975ز.
1912: بەتریك ئیگناتیۆس یەعقوبی سێیەم، بەتریكی ئەنتاكیەی كەنیسەی سریانی ئەرزۆزكسی.
1921: ئارسەر كلوكی، دروستكەری وێنەی جوڵاوی ئەمریكی.
1935: لوچانۆ بافاروتی، گۆرانیبێژی ئۆپرای ئیتالی.
1935: دون هو، یاریزان و راهێنەری تۆپی پێی ئینگلیزی.
1949: بو كارلسۆن، دادوەری تۆپی پێی سویدی.
1949: كارلۆس، تیرۆریستی جیهانی بە نەژاد فەنزویلی.
1957: تاریق دەسوقی، ئەكتەری میسری.
1962: كارلۆس بیرنارد، ئەكتەری ئەمریكی.
1963: دانس مان، گۆرانیبێژی یابانی.
1968: سۆسەن میخائیل، ژنە ئەكتەری سوری.
1968: هیو جاكمان، ئەكتەری ئوسترالی.
1976: تولین بەكری، ژنە ئەكتەری سوری.
1977: بەشار عەبدوڵڵا، یاریزانی تۆپی پێی كوێتی.
1980: لیدلی كینگ، یاریزانی تۆپی پێی ئینگلیزی.
1981: شولا ئەمیوبی، یاریزانی تۆپی پێی ئینگلیزی.
1981: ئەنجین ئەكیوریك، ئەكتەری توركی.
1986: سیرجیو بیتەر، یاریزانی تۆپی پێی ئەڵمانی.
1989: ئیلهام محەمەد، ژنە ئەكتەری ئیماراتی.
1989: محەمەد مەرزوق، یاریزانی تۆپی پێی كوێتی.
1990: هنری لانسبوری، یاریزانی تۆپی پێی ئینگلیزی.
1992: جوش هوچرسن، ئەكتەری ئەمریكی.

وەفات...
480: ئیمام حسێنی كوڕی عەلی كوڕی ئەبو تالیب، ئیمامی سێیەمی شیعەكان.
1492: بییرو دیلا فرانشیسكا، نیگاركێشی ئیتاڵی.
1870: رۆبەرت ئیدوارد لی، پیاوی سەربازی ئەمریكی.
1883: شێخ عوبەیدوڵڵای نەهری، پێشەوای كورد، لە شاری مەدینە.
1915: ئیدیس كافیل، ژنە پەرستاری بەریتانی.
1924: ئەناتۆل فرانس، نوسەری فەرەنسی و وەرگری خەڵاتی نۆبڵی ئەدەبی ساڵی 1921ز.
1960: ئەسانوما ئینیجیرۆ، سیاسەتمەداری یابانی.
1965: پول مولەر، زانای كیمیای سویسری و وەرگری خەڵاتی نۆبڵی پزیشكی ساڵی 1948ز.
1971: دین ئاچیسون، سیاسەتمەداری ئەمریكی.
1990: رەفعەتە مەحجوب، سەرۆكی ئەنجومەنی گەلی میسری.
1993: تۆفیق بهرامۆف، دادوەری تۆپی پێی ئازربایجانی.
1997: جۆن دنفر، گۆرانیبێژی ئەمریكی.
2001: خالید سعود زەید، ئەدیب و میژوونوسی كوێتی.
2001: مەلا ئەحمەدی قازی، ناوداری كورد
2004: عەبدولمەجید عەنتەر، ئەندامی كوردی ئەنجومەنی پارێزگای موسڵ.
2005: لۆرد دەكاش، ژنە گۆرانیبێژی لوبنانی.
2005: غازی كەنعان، وەزیری ناوخۆی سوری.
2006: جیلو بونتیكورفو، دەرهێنەری ئیتاڵی.
2007: كیشو كوروكاوا، تەلارسازی یابانی.
2011: دینیس ریچی، زانای ئەمریكی لە بواری كۆمپیوتەر.

جەژن و بۆنەكان...
رۆژی نیشتمانی لەئیسپانیا.
رۆژی سەربەخۆیی لە غینیای ناوەڕاست.
جەژنی دایك لە مالاوای.
جەژنی منداڵیتی لە بەرازیل.
رۆژی كۆلۆمبس لە ویلایەتە یەكگرتووەكان.
رۆژی مامۆستا لە سعودیە.

PUKMEDIA ئا.. حسێن هەڵەبجەیی