ئەمڕۆ لە مێژوودا‌

رووداوەكان:
1800: تیرۆركردنی سەركردەی سەربازی فەرەنسی (جەنەرال كلیبەر) لە باخچەی كۆشكەكەی لە قاهیرە لەسەر دەستی قوتابیەكی سوری ئەزهەری (سلێمان حەلەبی).
1830: هێزەكانی فەرەنسە لە بەندەری (سیدی فەرەج) دابەزین بۆ داگیركردنی جەزائیر.
1846: نیشتەجێبووە ئەوروپیەكان لە كالیفۆرنیا بڕیاری شۆڕشیاندا دژی حوكمی مەكسیكی كە بەشێك بوو لەو، ئەمریكیەكانیش ئەو فرسەتەیان قۆزتەوە و هێزەكانیان برد بۆ ئەوی تا مەكسیك دەستبەرداری بوو لە ساڵی 1848ز.
1900: هاوای بوو بە بەشێك لە ویلایەتە یەكگرتووەكان.
1917: یەكەم ئیدارەی كارگێڕی كاروباری بەڕێوەبردنی ئەوقاف لە بەغداد دامەزرا كە نوێنەرێكی كوردیش بەشداری تێداكرد.
1919: دەستپێكردنی گەشتەكەی (مێجەر نۆئێل) بۆ باكووری كوردستان بۆ كۆكردنەوەی زانیاری لەبارەی زمان و مێژوو و داب و نەریتی ناوچەكانی كوردستان.
1920: دەستپێكی دروستكردنی شورای سێهەمی كوێت و ئەوەش دوای شەڕی (حمز).
1924: یەكەم دەستووری عیراق لە لایەن ئەنجومەنی دامەزراندن ئامادەكرا بۆ پەسەندكردن.
1934: بەستنی یەكەم دیداری لوتكەی سەركردەی ئەڵمانیای نازی (ئەدۆلف هێتلەر) و سەركردەی ئیتالی (بینیتو مۆسۆلۆنی)، ئەو دیدارە بوو كە دەرگای كردەوە لەبەردەم هاوپەیمانی ستراتیژی نێوان ئەو دوو وڵاتە كە دواتر ناسرا بە ناوی میحوەری بەرلین/ رۆما كە ئەو میحوەرە بوو جەنگی دووەمی جیهانی بەرپاكرد.
1940: هێزەكانی سوپای ئەڵمانیا فەڕەنسایان داگیركرد.
1941: پاریس كەوتە دەست داگیركەرانی نازییەوە.
1941: سەرۆكی ئەمریكا (فرانكلین رۆزفلت) فەرمانی دەركرد بە بلۆككردنی رەسیدەكانی فەرەنسە و ئەڵمانیا.
1952: دروستكردنی یەكەمین ژێرئاوی ئەتۆمی.
1962: دامەزراندنی رێكخراوی ئەوروپی بۆ توێژینەوە ئاسمانیەكان.
1967: كەشتی ئاسمانی ئەمریكی (ماینەر) بەرەو هەسارەی زوهرە كەوتەڕی بۆ گەڕان بە دوای ئاسەوارەكانی ژیاندا.
1982: كۆتایی جەنگی نێوان ئینگلتەرە و ئەرجەنتین سەبارەت بە دوورگەكانی فۆكلاند.
1985: رێكخراوێك كە ناوی خۆی نا (بزووتنەوەی چەوساوەكان لە زەویدا) فڕۆكەیەكی لە جۆری TWA گەشتی ژمارە 847یان فڕاند كە لە ئەسیناوە بەرەو رۆما دەچوو.
1989: شاژنە ئەلیزابیسی دووەم نازناوی (سوارچاك)ی بەخشی بە سەرۆكی پێشووی ویلایەتە یەكگرتووەكان (رونالد ریگن) كە بەرزترین نازناوە لە شانشینی یەكگرتوو و ئەوەش دوای نزیكەی نیو ساڵ لە دەرچوونی لە كۆشكی سپی.
1993: كوژرانی (لازار میخۆ حەننا) لە دهۆك، ئەندامی لیژنەی نێوەندی حیزبی شیوعی عیراق- هەرێمی كوردستان.
1995: جەنەڕاڵ دڵێمی لە ناوچەی ئەبوغرێب  هەستا بە راپەڕینێك دژی سەدام حسێن كە هەردولا كۆپتەر و تانك و چەكی قورسیا بەكارهێنا، بەڵام سەركوتكرا.
1999: دامەزراندنی (كۆمەڵەی هاریكاری جیهانی لە پێناو فیدرالیزم بۆ كوردستان).
2003: حاكمی ئیمارەتی (رەئسولخەیمە) سەقەر كوڕی محەمەد قاسمی كوڕە گەورەكەی خۆی (شێخ خالید)ی لابرد لە پۆستی ویلایەتی عەهد و كوڕەكەی (شێخ سعود)ی دانا لە جێگەیدا.
2004: 650 گیراوی بەندیخانەی ئەبوغرێب ئازادكران.
2004: تەرمی 6 هاووڵاتی كورد لە نزیك سامەرا دۆزرایەوە، كە سەربازی سوپا بوون هەفتەیەك پێشتر كوژرابوون.
2004: لە ئەنجامی تەقینەوەیەكی خۆكوژی لە بەغداد 12 كەس كوژران و 50 كەیش بریندار بوون.
2007: بزووتنەوەی حەماسی فەلەستینی دەستیگرت بەسەر بەرەی غەززە، و سەرۆكی دەسەڵاتی نیشتمانی فەلەتسینی (مەحمود عەباس) بڕیارێكی دەركرد بە لابردنی حكومەت بە سەرۆكایەتی (ئیسماعیل هەنیە) و (سەلام فیاز)ی دانا بە سەرۆكی حكومەتی ئینتیقالی.
2010: لە یەكەم دانیشتنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراقی فیدرال ئەندامە كوردەكان بە زمانی كوردی سوێندی یاساییان خوارد، شایانی باسە بە سەرۆكایەتی د. فوئاد مەعسوم كۆبوونەوە.
2010: ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق دانیشتنێكی پرۆتۆكۆلی ئەنجامدا كە یەكەم دانیشتن بوو لە هەڵبژاردنیەوە لە 7 مارس، ئەو دانیشتنە 10 خولەكی خایاند و لە میانیدا ئەنجومەن سوێندی خوارد پاشان هەڵگیرا تا بە كراوەیی بمێنێتەوە تا ساتی رێكەوتنی لایەنە سەركەوتووەكان بۆ دانانی سەركۆمار و سەرەك وەزیران و سەرۆكایەتی ئەنجومەنی نوێنەران.
2013: لافاو لە ویلایەتی (ئوتاراخاند) لە هیند كە بووە هۆی مردنی 5700 كەس و دیارنەمانی زیاتر لە 20000 كەس.

لەدایكبوون:
1736: شارل ئوگستان دی كولوم، زانای فیزیای فەرەنسی.
1811: هیریت ستاو، رۆماننوسی ئەمریكی.
1856: ئەندریە ماركۆف، زانای بیركاری روسی.
1864: ئەلویس زهایمەر، دەروونزان و باسۆلۆجیای دەماری ئەڵمانی، كە ناسراوە بە دۆزەرەوەی نەخۆشی زهایمەر.
1868: كارل لاندشتاینەر، پزیشك و زانانی نەمساوی لە زیندەوەنزانی و وەرگری خەڵاتی نۆبڵی پزیشكی ساڵی 1930ز.
1871: فیدور توكاریف، دیزاینەری چەكی روسی و نوێنەری سەرۆكی ئەنجومەنی سۆڤیەتی باڵا.
1899: یاسوناری كواباتا، رۆماننوسی یابانی و وەرگری خەڵاتی نۆبڵی ئەدەبی ساڵی 1968ز.
1928: چی گیڤارا، شۆڕشگێڕی كۆبی.
1930: بورا كوستیچ، یاریزانی تۆپی پێی سربی.
1940: زوبەیدە سەروەت، ژنە ئەكتەری میسری.
1950: روان ویلیامز، سەركردەی كەنیسەی ئەنجلیكانی.
1976: ماسیمو ئودو، یاریزانی تۆپی پێی ئیتالی.
1981: ئیلانۆ، یاریزانی تۆپی پێی بەرازیلی.
1989: لوسی هیل، ژنە ئەكتەر و گۆرانیبێژی ئەمریكی.
1995: شادی رەمزی، دەرهێنەری میسری.
وەفات:
1800: جەنەرال كلیبەر، سەركردەی سەربازی فەرەنسی.
1800:لویس شارل ئەنتوان دوزیە، عەسكەرتاری فەرەنسی.
1837: جاكومو لیوباردی، شاعیری ئیتالی.
1902: عەبدولرەحمان كەواكیبی، بیریار و عەللامەی سوری.
1907: ویلیام لی بارون جینی، تەلارسازی ئەمریكی.
1946: جۆن لۆجی بێرد، داهینەری تەلەفزیۆن.
1958: شێخ ئەحمەد محەمەد شاكر، پیاوی ئاینی میسری.
1968: سلفاتوری كوازیمودو، شاعیری ئیتالی و وەرگری خەڵاتی نۆبڵی ئەدەبی ساڵی 1959ز.
1986: خورخی لویس بورخیس، نوسەر و شاعیری ئەرجەنتینی.
2007: د. كورت فالدهایم، سەرۆكی نۆهەمی نەمسا و چوارەمین ئەمینداری گشتی نەتەوە یەكگرتووەكان.
2008: مەها ساڵح، ژنە ئەكتەر و دەرهێنەری سوری.
2012: فریال ساڵح، ژنە پەخشكاری میسر.

جەژن و بۆنەكان:
رۆژی جیهانی خوێن بەخشین.
جەژنی ئازادكردنی دوورگەكانی فۆكلاند.
جەژنی ئاڵا لە ویلایەتە یەكگرتووەكان.
رۆژی رۆژنامەگەری عیراق.

PUKmedia  حسێن هەڵەبجەیی