سێ دەیە لە خزمەت دەنگ و ناسنامەی کوردیدا

ئەرسەلان مەحمود

تەلەفزیۆنی گەلی کوردستان وەک یەکەمین کەناڵی تەلەفزیۆنی کوردی، دامەزراوەیەکی مێژووییە کە زیاتر لە سێ دەیەیە خزمەتی میدیا و کەلتوور و گوتاری نیشتمانی کوردی دەکات.

کەناڵەکە لە 11ی ئەیلولی 1991 بە وتارێکی مێژوویی سەرۆک جەلال لە یاریگەی سلێمانی دەستی بە پەخش کرد، زیاتر لە دامەزراوەیەکی میدیایی دەرکەوت. هێمایەک بوو بۆ سەربەخۆیی کەلتووری و سیاسی کورد دوای چەندین دەیە لە سەرکوتکردن و نوێنەرایەتی خواست و ویستەکانی نەتەوەیەک کە تازە لە ڕاپەڕینی بەهاری کوردی هاتبووە دەرەوە.

کۆنتێکستی مێژوویی دامەزراندنی کەناڵەکە لەگەڵ یەکێک لە گرنگترین قۆناغەکانی مێژووی هاوچەرخی کورد تێکەڵ دەبێت. ڕاپەڕینی ئاداری 1991 کە لە ڕانیەی دەروازەوە دەستی پێکرد، ناوچەیەکی بەرچاوی باشووری کوردستانی لە دەستی ڕژێمی سەدام حسین ڕزگار کرد و دەرفەتێکی بێوێنەی خۆبەڕێوەبەری بۆ کورد ڕەخساند. لەم چوارچێوەیەدا بوو کە سەرۆک مام جەلال بڕیاری دا کەناڵێکی تەلەفزیۆنی دابمەزرێنێت، ئەمە نەک تەنها هەر وەک ئامێرێکی پەخشی میدیایی، بەڵکوو وەک ڕاگەیاندنی سەروەری کەلتووری و دەربڕینی ئازادی سیاسی کورد کار بکات.

تەلەفزیۆنی گەلی کوردستان، هاوکات لەگەڵ دەنگی فەرمی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان، ڕۆڵێکی دووانەی گێڕاوە لە پەرەپێدانی گوتاری سیاسی کوردیدا. هەم پلاتفۆرمێک بووە بۆ بڵاوکردنەوەی بیروباوەڕ و سیاسەتەکانی یەکێتی، هەم ناوەندێک بووە بۆ پاراستن و پەرەپێدانی زمان و کەلتووری کوردی. ئەم ڕۆڵە دووانەیە ڕەنگدانەوەی بەردەوامی لە پێکهاتە و ناوەڕۆکی بەرنامەکانی کەناڵەکە بووە، پەخشی ڕاستەوخۆی بەردەوام، بەرنامەی شیکاری سیاسی و ناوەڕۆکی کەلتووری جۆراوجۆر لەخۆی گرتووە.

مێژووی کەناڵەکە بێ کێشە و ئاستەنگ نەبووە. یەکێک لە دراماتیکترین ساتەکانی ژیانی کەناڵەکە لە 31ی ئابی 1996ڕوویدا، کاتێک پارتی بە پشتیوانی سوپای بەعسی عیراقی هەولێر و پەرلەمانی کوردستانیان داگیر کرد، کە بووە هۆی وەستانی کاتی پەخشی کەناڵەکە. ئەم ڕووداوە کە لە یادەوەری کۆمەڵگەی کوردیدا وەک خیانەتی ٣١ی ئاب ماوەتەوە، نەک تەنها تەحەدایەکی سیاسی بوو بۆ یەکێتی، بەڵکوو هەڕەشەیەک بوو لەسەر کۆی دامەزراوە دیموکراتییەکانی کورد بە گشتی. گەڕانەوەی کەناڵەکە بۆ پەخش دوای ئەم پچڕانە، ڕۆڵی وەک پارێزەری فرەیی سیاسی و بەرگریکار لە دەستکەوتە دیموکراتییەکانی کورد بەهێزتر کردەوە.

لە ڕووی تەکنیکی و ژێرخانەوە، کەناڵەکە لەم سێ دەیەیەی پەخش و بڵاوکردنەوە گەشەیەکی بەرچاوی بەخۆیەوە بینیووە. لە پەخشی زەمینی سەرەتاییەوە بۆ پەخشی سەتەلایت لە ڕێگەی سیستەمەکانی یۆتێلسات کە ئەوروپا و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەگرێتەوە، هەروەها تواناکانی پەخشی HD و بژاردەکانی دەنگی فرە زمانی پەرەپێداوە و ژێرخانێکی تەکنیکی بەهێزی هەیە، سەرەڕای هەموو تەحەدا سیاسی و ئابوورییەکان.

تەلەفزیۆنی گەلی کوردستان بەشێکە لە تۆڕێکی فراوانتری میدیایی یەکێتییە، کە ڕادیۆی دەنگی گەلی کوردستان (دامەزراوی 1980) و چەندین پلاتفۆرمی دیجیتاڵی تر لەخۆدەگرێت. ئەم ڕێبازە یەکگرتووەی میدیایی ڕێگە بە پەیامی هەماهەنگ و کاریگەرتر دەدات لە چەندین کەناڵدا، لە کاتێکدا تەلەفزیۆنەکە وەک پلاتفۆرمی سەرەکی بۆ پەیوەندییە سیاسییە گرنگەکان و ڕووداوە مێژووییەکان دەمێنێتەوە.

یەکێک لە کاریگەرییە دیارەکانی کەناڵەکە پەروەردەکردن و ڕاهێنانی نەوەیەک لە ڕۆژنامەنووسان و کارمەندانی میدیای کوردە کە وەک خوێندنگەیەک بۆ چەندین ڕۆژنامەنووسی بەتوانا خزمەتی کردووە کە دواتر لە دامەزراوەکانی تری میدیای کوردیدا ناوبانگیان بەدەستهێناوە. ئەم ڕۆڵە لە پەرەپێدانی کەسایەتی پیشەیی، کاریگەری ناڕاستەوخۆی کەناڵەکەی لە سەرانسەری چشتی میدیای کوردیدا فراوانتر کردووە و بووەتە هۆی دروستبوونی تۆڕێکی بەهێزی پیشەیی میدیا کە ڕیشەکەیان لە ئەزموونی کاری لە تەلەفزیۆنی گەلی کوردستاندایە.

لە کاری تەلەفزیۆنی گەلی کوردستاندا، ئاستەنگەکان بۆ دەرفەتی گەشەکردن و نوێبوونەوە گۆڕاون. میراتی مێژوویی کەناڵەکە وەک یەکەمین وێستگەی تەلەفزیۆنی کوردی، ئەرکی پاراستنی کەلتووری، و پێگەی لە ئیکۆسیستەمی میدیای کوردیدا، سەرمایەیەکی نایابە لە ڕێگەی گواستنەوەی دیجیتاڵ و ستراتیژی سەرچاوەی جۆراوجۆر، دەتوانێت گرنگی بەردەوامی کەناڵەکە لە داهاتوودا مسۆگەر تر بکات. ئەم سوودە ستراتیژییانە کەناڵەکە لە ڕکابەرە تەواو بازرگانییەکان جیا دەکاتەوە و پێگەیەکی تایبەتی نیشتمانی پێدەبەخشێت لە دڵی کۆمەڵگەی کوردیدا.

تەلەفزیۆنی گەلی کوردستان زیاتر لە کەناڵێکی تەلەفزیۆنی، سیمبولێکە بۆ خواست و ویستە سیاسی و کەلتوورییەکانی نەتەوەی کورد کە لە ڕاپەڕینی 1991ەوە سەری هەڵداوە.

میراتی دامەزراندنەکەی کە ڕەگی لە دنیا بینینی سەرۆک مام جەلال و فەلسەفەی سیاسی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان دایە، بەردەوام ڕێنمایی ئەرکەکەی دەکات وەک تۆمارکەری مێژوو، وەک پارێزەری کەلتووری و بەشداربووی چالاک لە پەرەپێدانی سیاسی و کۆمەڵایەتی کوردستاندا. دوای سێ دەیە لە خزمەت، کەناڵەکە وەک کۆڵەکەیەکی سەرەکی لە میدیای کوردیدا بڵند دەمێنێتەوە.

PUKMEDIA