ئـه‌مڕۆ لــه‌ مــێژوودا

رووداوه‌كان:
1097: یه‌كه‌مین هه‌ڵمه‌تی خاچپه‌رستان له‌ ئه‌وروپاوه‌ رۆشتنه‌ زه‌ویه‌كانی ئاسیا له‌ میانی قوسته‌نتینیه‌ و حامیه‌ی سه‌لاجیقه‌كانیان له‌ (نیقیا) ناچاركرد كه‌ خۆی بدات به‌ ده‌سته‌وه‌.
1819: تۆماركردنی به‌رائه‌تی داهێنانی پاسكیلی هه‌وایی.
1853: مۆركردنی په‌یماننامه‌ی (مه‌قته‌ع) له‌ نێوان فه‌ره‌نسیه‌كان و ئه‌میر عه‌بدولقادر جه‌زائیری.
1862: ده‌سپێكی جه‌نگی حه‌وت رۆژه‌ له‌ میانی جه‌نگی ئه‌هلی ئه‌مریكی له‌ سه‌رده‌می ئه‌براهام لینكۆلن.
1879: دانانی ئه‌میر محه‌مه‌د تۆفیف خدێوی بۆ میسر دوای لابردنی باوكی خدێوی ئیسماعیل.
1940: توركیا بێلایه‌نی خۆی راگه‌یاند له‌ جه‌نگی دووه‌می جیهانی.
1945: دامه‌زراندن و مۆركردنی په‌یماننامه‌ی نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كان له‌ سانفرانسیسكۆ.
1960: سه‌ربه‌خۆی وڵاتی مه‌ده‌غشقه‌ر له‌ فه‌ره‌نسه‌.
1960: سه‌ربه‌خۆیی سۆماڵی فه‌ره‌نسی(جیبۆتی) له‌ ئیتالیا.
1977: دوا ئاهه‌نگی گۆرانی گۆرانیبێژی رۆك (ئیلفیس بریسلی).
1979: وازهێنانی (محه‌مه‌د عه‌لی كلای) یاریزانی مشته‌كۆڵه‌ی جیهانی له‌ یاریكردن.
1991: یادی خاپوور كردنی  قه‌ڵادزێ (1989) و ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ی له‌  (26/6/1991) دا.
1991: سه‌ربه‌خۆیی سلۆڤینیا له‌ یوگوسلافیا.
1992: هه‌ڵبژارده‌ی دانیمارك پاڵه‌وانێتی نه‌ته‌وه‌كانی ئه‌وروپای تۆپی پێی برده‌وه‌ كه‌ بۆ یه‌كه‌مین جار له‌ سوید ئه‌نجامدرابوو دوای بردنه‌وه‌ی له‌ هه‌ڵبژارده‌ی ئه‌ڵمانیا به‌ دوو گۆڵ به‌رامبه‌ر به‌ هیچ.
1993: ویلایه‌ته‌ یه‌كگرتووه‌كان 23 موشه‌كی (تۆماهۆك)ی ئاراسته‌ی باره‌گای هه‌واڵگیری عێراقی كرد له‌ به‌غداد و ئه‌وه‌ش بۆ تۆڵه‌سه‌ندنه‌وه‌ی هه‌وڵی تیرۆركردنی سه‌رۆكی پێشوو (جۆر بۆش)ی باوك له‌ كوێت له‌ ئه‌بریلی هه‌مان ساڵ، كه‌ بووه‌ هۆی كوژرانی 6 كه‌س.
1994: دامه‌زراندنی پارتی كوردستانی گه‌ل (هه‌ده‌په‌)، به‌ به‌شداریی 15000 كه‌س، موراد پورلاك بووه‌ سه‌رۆك.
1995: سه‌رۆكی میسری (محه‌مه‌د حوسنی موباره‌ك) دوچاری هه‌وڵی تیرۆركردن بوویه‌وه‌ دوای گه‌شتنی بۆ (ئه‌دیس ئه‌بابا)ی پایته‌ختی (ئه‌سیوبیا) بۆ به‌شداریكردنی له‌ لوتكه‌ی ئه‌فریقی.
2002: ته‌قینه‌وه‌ی بۆمبێك له‌ باخچه‌یه‌كی شاری هه‌ولێر و برینداربوونی 20 كه‌س.
2004: محه‌مه‌د مه‌حمود، وه‌زیری رۆشنبیری هه‌ولێر له‌ هه‌وڵێكی تیرۆركردن رزگاریبوو.
2006: (جبل الاسود) چووه‌ ناو نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كان.
2007: لیستی عه‌ره‌بی له‌ ئه‌نجومه‌نی پارێزگای كه‌ركوك به‌شداری خۆی له‌ كۆبوونه‌وه‌كان هه‌ڵپه‌سارد.

له‌دایكبوون:
1730: شارل مسییه‌، زانای فه‌ره‌نسی له‌ زانستی فه‌له‌ك.
1824: لۆرد كلفن، ئه‌ندازیار و زانای فیزیای ئوسكوتله‌ندی.
1892: بیرل بوك، ژنه‌ ئه‌دیبی ئه‌مریكی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی ئه‌ده‌بی ساڵی 1938ز.
1904: بیته‌ر لور، ئه‌كته‌ری ئه‌مریكی.
1908: سلفادۆر ئه‌لیندی، سه‌رۆكی چیك.
1913: ئیمی سیزیر، سیاسه‌تمه‌دار و شاعیر و نوسه‌ری فه‌ره‌نسی.
1931: كۆلن ویلسۆن، نوسه‌ری ئینگلیزی.
1933: حه‌سه‌ن مسته‌فا، ئه‌كته‌ری میسری.
1937: رۆبه‌رت ریچاردسۆن، زانای فیزیای ئه‌مریكی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی فیزیای ساڵی 1996ز.
1944: گینادی زوگانۆف، سیاسه‌تمه‌داری روسی.
1952: بهیه‌ الحریری، ژنه‌ سیاسه‌تمه‌داری لوبنانی.
1955: ئه‌لكساندرس ستراكوفس، یاریزان و راهێنه‌ری تۆپی پێی لاتیڤی.
1968: پاولۆ مالدینی، یاریزانی تۆپی پێی ئیتالی.
1970: تاكیشی كونومی، نیگاركێشی (مانغا)ی یابانی.
1974: نیكۆل سابا، ژنه‌ گۆرانیبێژ و ئه‌كته‌ری لوبنانی.
1979: ئه‌ندی ئوبراین، یاریزانی تۆپی پێی ئیرله‌ندی.
1980: جیسن شوارتزمن، ئه‌كته‌ری ئه‌مریكی.
1984: حسێن حاكم، یاریزانی تۆپی پێی كوێتی.
1987: سه‌میر نه‌سری، یاریزانی تۆپی پێی فه‌ره‌نسی.
1988: دانا ماردینی، ژنه‌ ئه‌كته‌ری سوری.
1988: روئا سه‌ببان، ژنه‌ ئه‌كته‌ر و په‌خشكاری ئه‌رده‌نی، كاركردوو له‌ ئیمارات.

وه‌فات:
1541: فرانسیسكۆ بیسارو، كۆنكیستدوری ئیسپانی.
1831: مورای ماكسویل، عه‌سكه‌رتاری به‌ریتانی.
1943: كارل لاندشتاینه‌ر، پزیشكی نه‌مساوی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی پزیشكی ساڵی 1930ز.
1946: یوسوكه‌ ماتسوكا، سیاسه‌تمه‌داری یابانی.
1959: (یوسف مه‌له‌كی ته‌لكێفی) نوسه‌ر و رۆژنامه‌نوسی به‌ناوبانگی كورد، به‌ نه‌خۆشیه‌كی كوشنده‌.
1972: حه‌سه‌ن زیره‌ك، هونه‌رمه‌ندی گۆرانیبێژی به‌ناوبانگی كورد، له‌ ئێران، له‌ ئه‌نجامی نه‌خۆشی شێرپه‌نجه‌، كوڕی عه‌بدوڵایه‌، ساڵی 1921ز له‌ شاری بۆكان له‌دایكبووه‌،
1980: به‌تریك ئیگناتیۆس یه‌عقوبی سێهه‌م، به‌تریكی ئه‌نتاكیه‌ بۆ كه‌نیسه‌ی سریانی ئه‌رسوزكسی.
1996: عبدالبدیع العربی، ئه‌كته‌ری میسری.
2003: مارك فیفیان فویه‌، یاریزانی تۆپی پێی كامیرۆنی.
2005: محه‌مه‌د موسته‌جاب، نوسه‌ری میسری.
2008: ره‌ئوف عه‌باس حامید، مێژوونوسی میسری.

جه‌ژن و بۆنه‌كان:
رۆژی جیهانی پشتگیركردنی قوربانیانی سزادانه‌كان.
رۆژی جیهانی به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی ماده‌ هۆشبه‌ره‌كان.
رۆژی سه‌ربه‌خۆیی له‌ مه‌دغشقه‌ر.
رۆژی ئاڵا له‌ رۆمانیا.

PUKmedia ئا/ حسێن هه‌ڵه‌بجه‌یی