COP 29: Serokomarê Iraqê Daxwaza Çalakiya Avhewayê ji bo Nifşên Pêşerojê dike

Ofîsa ragihandinê ya Serokatiya Iraqê

Serokomar Ii COP 29 a Azerbaycanê

Serokomarê Iraqê Dr. Ebdulletîf Cemal Reşîd, îro sêşemî 12.11.2024ê beşdarî li konferansa avhewayê ya Neteweyên Yekbûyî COP 29 ku li Bakûya paytexta Komara Azerbaycanê hat lidarxistin, kir.

Serok Reşîd ji aliyê Serokomarê Azerbaycanê birêz Îlham Aliyev û Sekreterê Giştî yê Neteweyên Yekbûyî António Guterres ve hat pêşwazîkirin.

Serokomarê Iraqê di destpêka axaftina xwe de spasiyên xwe pêşkêşî Komara Azerbaycanê kir ku ji bo mazûvaniya vê merasimê û pêşwaziya germ û mêvandariya wan a diltezîn ji wan re hat kirin.

Di dirêjahiya axaftina xwe de Serok Reşîd bal kişand ser kêpirsgirêkên girîng ên ku Iraq ji ber guherîna avhewayê rû bi rû maye, ji wan hişkesalî, çolbûn, zêdebûna bahoza tozê, bilindbûna germê û kêmbûna baran û barîna berfê.

Wî got: "Em hêvîdar in ku gotûbêjên li vê konferansê bibin sedema biryarên ku pirsgirêkên gerdûnî yên zêde yên ji ber guherîna avhewayê derdixe holê, ku bandorên wan di karesatên xwezayî yên vê dawiyê de, wek lehiya li Spanyayê û deverên din, nîşan didin. Sersaxiyê ji malbatên kesên ku di van bûyerên trajîk de jiyana xwe ji dest dane re dixwazin."

Serok Reşîd got: "Bandora guherîna avhewayê ji niha ve li Iraqê diyar bûye, ku em bi pêlên germê yên dijwar, zêdebûna bahoza tozê û kêmbûna baranê re rû bi rû ne. Van faktoran bûne sedema kêmbûna çavkaniyên avê û qadên kesk, ziwabûn û çolbûna zêde û xerakirina jîngehên xwezayî û cihêrengiya biyolojîk."

"Di rastiyê de, van guhertinan civakên ku xwe dispêrin pratîkên kevneşopî ji cih û warên xwe anîne, mîna yên ku li zozanên başûrê Iraqê dijîn, yên ku di navnîşa Mîrateya Cîhanî ya UNESCO de hatine tomar kirin, û şêwaza jiyana wan niha di xetereya windabûnê de ye, tevî wê yekê ku beşdariya Iraqê di belavkirina gaza serayê ya cîhanî de kêm e, mîna welatên din ên pêşkeftî," wî got jî.

Serok Reşîd diyar kir ku divê dadmendiya avhewayê di navenda nîqaşan de be, ji ber ku ew mafekî bingehîn ê mirovî ye. Tekez kir ku ne tenê ji bo berjewendiya gelên îro, divê ji bo nifşên pêşerojê jî ku pêşeroja wan bi biryarên ku niha tên dayîn, çalakî bên kirin. Wî hêviya xwe anî ziman ku danûstandin dê bibin sedema gavên berçav û pêkanîna mekanîzmayên zelal û bibandor, wek aktîvkirina sindoqa ziyan û ziyanan, ku di COP 28 ya sala borî de li ser hatibû lihevkirin.

Serok Reşîd tekez kir ku di nav prensîbên bingehîn de dadperwerî û berpirsiyariya hevbeş di rûbirûbûna guherîna avhewayê de ne. Wî da zanîn ku Iraq, wek welatekî ku aboriya wê bi giranî bi sotemeniyên fosîl ve girêdayî ye, rûbirûyê kpirsgirêkan e ne û tenê ji ber bandorên rasterast ên guherîna avhewayê, lê ji ber hewlên cîhanî ji bo kêmkirina wê. Wî bang li neteweyên li herêmê, yên ku bi heman rengî ji guherîna avhewayê bandor dibin, kir ku bloka danûstandinan ji bo hevrêzî û hevkariyê ava bikin, da ku piştrast bikin ku hewildanên kolektîf ji kiryarên takekesî bi tenê encamên mezintir derdixin. Di vê çarçoveyê de, wî daxwaz ji aboriyên mezin ên cîhanê kir ku pabendbûna xwe ya li hember çalakiyên avhewa bihêztir bikin û got ku cîhan bêyî hewildanên hevbeş ên hemû aliyan nikare pêş ve biçe.

Wî bi coş nîşan da ku Îraq di cîbicîkirina sozên xwe yên di çarçoveya rêkeftina avhewayê û çarçoveyên navdewletî yên pêwendîdar de, bi armanca kêmkirina belavbûna gazên serayê, bihêzkirina bergiriyê li hember guherîna avhewayê, û veguheztina ber bi enerjiya nûjen ve, pêşkeftineke mezin bidest dixe.

Serok Reşîd got: "Hikûmeta Iraqê zincîrek belge û stratejiyên niştimanî amade kirine ji bo cîbicîkirina sozên xwebexş ên Iraqê di çarçoveya rêkeftina Parîsê de. Me belgeya nirxandina pêwîstiyên teknolojiyê û belgeya niştimanî ya kêmkirina kêmasiyan temam kiriye, ku pêwîstiyên Iraqê di warên sereke de destnîşan dikin." Her wiha, em plana Veberhênana Avhewayê bi dawî dikin, ku dê hem sektora giştî û hem jî sektora taybet di cîbicîkirina armancên avhewayê yên Iraqê de,hem veberhênanên herêmî û hem jî navneteweyî, û seferberkirina çavkaniyên darayî ji bo bersivdana pirsgirêkên  guherîna avhewa û avakirina pêşerojek domdartir."

Serokomar Reşîd bal kişand ser wê yekê ku Iraqê gavên girîng ji bo kêmkirina gaza metanê avêtiye û bûye yekemîn endamê OPECê ku beşdarî peymana cîhanî ya metanê dibe. Wî got jî ku Iraq bi awayekî çalak beşdarî Hevpeymaniya Avhewa û Hewayê Paqij û Çavdêriya Navdewletî ya Belavkirina Metanê dibe, bi mebesta ku heta sala 2028ê bigihêje sifirkirina gazê.

Wî di dawiyê de bi bîr xist ku civaka navneteweyî rola krîtîk a ku ew dilîze di xurtkirina hewildanên kolektîf de ji bo çareserkirina pirsgirêkên  domdar ên ku ji hêla guherîna avhewa ve têne peyda kirin.

PUKMEDIA