16 salin Êraq li hember qerebûkirina xwediyên enfalan bêdeng e
Kurdistan 02:00 PM - 2023-06-24Qerebûkirina Enfal
Îro 16 sal bi ser fermana dadgeha bilin a tawenan a Êraqî derbarê doza enfalan, tawanên rêjîma Baas li dijî kurd re derbas dibe ku dadgehê 5 ji tometbarên jînosaydê û sûcên li dijî mirovahiyê û sûcên şer şermezar kir.
Piştî rûxandina rêjîma Bais a Sedamî di sala 2003an de, Civata Giştî
yasaya Dadgeha Bilind a Tawanan a Êraqê jimare (10) ji bo sala (2005) pesend
kir, ku tê de her kesê komkujî, tawanên dijî mirovatiyê, û tawanên şer û kiryarên
ku qanun bi suc dibîne pêk aniye.
Dadgehkirina dosyeya Enfalê di (21.08.2006) de dest pê kir û rûniştina
dawî ya dadgehê li ser wê dosyeyê di (24.6.2007) de bû, ku di wê heyamê de (61)
rûniştin hatin lidarxistin û biryar li ser 7 tawanên Dadgehê bi tawanên komkujî,
tawanên dijî mirovatiyê û tawanên cengê zanîbû û biryara qerebûkirina
qurbaniyên van tawanan da.
Yekitiya rêzên Kurdan qerebûkirina qurbaniyan garantî dike
Doza Enfalê duyemîn dosya ye ku dadgeh li ber çavan digire, û ji doza
Ducêl aloztir bû ji aliyê rastî û aliyên qanûnî ve. Li ser zincîre êrîşên hevrêzkirî
yên hêzên Êraqî yên girêdayî rêjîma Bais a Saddam li dijî gelê Kurd li
Kurdistanê di salên 1988 û 1989 de, ku tê de zêdetir ji 180,000 Kurdên ku rastî
koçberkirin, zindankirin an jî kuştin hatin.
Derbarê pêwîstiya qerebûkirina qurbaniyan de, endamê parlamentoya Êraqê
Mela Kerîm di daxuyaniyekê de ji malpera fermî ya Yekîtiya Niştimanî PUKMEDIA
re ragihand: “Pêwîste em wek bi vê dosyayê re bi yekrêzî rûbirû bimînin, ji
aliya gotin û yekrêziya refa aliyên siyasî yên Kurdistanî li Bexdayê ku
daxwazên me cîbicîh bikin bi taybetî derbarê pirsa Enfalê de.”
Hikûmeta federal mecbûr e kuqurbaniyan qerebû bike
28 sal piştî operasyonên Enfalê ku hêzên Êraqî di serdema serokê berê yê Êraqê Sedam Husên de li dijî Herêma Kurdistanê dest pê kirin, ku di encamê de zêdetirî 4500 gund hatin wêrankirin û zêdetirî 182 hezar welatiyên kurd hatin kuştin piştî ku hêzên Êraqî bi saxî ew li biyabanên başûr binax kirin, malbatên qurbaniyan hîn jî Ev operasyon û kesên rizgarbûyî li bendê ne ku hikûmeta Êraqê di warê darayî û derûnî de wan qerebû bikin.
Rêveberê
bîrdariya Enfalê li Çemçemal Hebîl Hec Ehmed di daxuyaniyekê de ji PUKMEDIA
ragihand: “Piştî biryara dadgeha tawanan a Êraqê, hikûmeta federal neçar e ku
berpirsyariya xwe ya derbarê qerebûkirina qurbaniyên Enfalê bi cih bîne.
Hebîl
dewam kir û got "Divê em li ser xebatên xwe yên ji bo bidestxistina mafên
qurbaniyên Enfalê li Bexdayê berdewam bin û ev yek jî pêwîstî bi karekî hevbeş
di hemû astan de ji Hikûmeta Herêma Kurdistanê, Parlamentoya Kurdistanê û
nûnerên Kurd li Parlamento û kabîneya federal heye."
“Li ser karesata nemirovane 35 sal derbas bûye, heta niha hikûmeta Êraqê
neketiye bin barê qerebûkirinê, weke hemû pirsgirêkên di navbera Herêma
Kurdistanê û Bexdayê de, mijara qerebûkirina malbatên qurbaniyên Enfalê jî di
cih de mane, di demekê de ye ku bi fermî ji aliya dadgeha bilinda tawanan a
Êraqê ve bi jînosaydê hatiye naskirin û hikûmeta federal mecbur kiriye bi
qerebûkirinê.
Dadgehkirina enfalê di 21ê tebaxa (August) 2006ê de dest pê kir û
rûniştina dawî di 24ê hizêrana (June) 2007ê de bû, 61 rûniştin kirin, heft
serokên Baasê hatin cezakirin û sûcên li dijî mirovahiyê, tawanên şer û jenosîd
hatin ragihandin.
Serokkomarê berê yê Êraqê Sedam Huseyîn, Elî Hesen Mecîd, Haşim Sultan
Ehmed, Elî Hisên Reşîd, Sabîr Dûrî,Ferhan Mutlag Cibûrî û Tahir El Anî hatin
cezakirin.
PUKMEDIA
hewal ziyatr
-
Encumena Nûneran serokekî nûh hildibjêre
11:27 AM - 2024-05-17 -
Serok Bafil: Em hewil didin hêzên neteweyî xur dûr ji berjewendiyên hizbî ava bikin
04:19 PM - 2024-05-16 -
Serokkomar pêşwaziya Serokê Filistînê dike
11:21 PM - 2024-05-15 -
Saadî Pîra: YNK dixwaze jiyana xelkê xweş bike
05:49 PM - 2024-05-15
zêdetir tamaşe bike
Serok Bafil: Hevahengiya berdewam di navbera herêm, Êraq û hevpeymaniyê de bo rûbirûbûna zehmetiyan
09:48 PM - 2024-05-16
Qubad Talebanî û şandeke Amerîkî: Em geşbîn in ku herêm û Bexda dê bigihin rêkeftinekê
07:19 PM - 2024-05-16
Desteya Dadwerî biryara pejirandina giliya derbarê komisyonê hilbiojartinan da
12:10 PM - 2024-05-16
Serok Bafil: YNK niha ji berê cudatir e
11:10 PM - 2024-05-15
zortrin xwendraw
-
Desteya Dadwerî biryara pejirandina giliya derbarê komisyonê hilbiojartinan da
Kurdistan 12:10 PM - 2024-05-16 -
Qubad Talebanî û şandeke Amerîkî: Em geşbîn in ku herêm û Bexda dê bigihin rêkeftinekê
Kurdistan 07:19 PM - 2024-05-16 -
Serok Bafil: Hevahengiya berdewam di navbera herêm, Êraq û hevpeymaniyê de bo rûbirûbûna zehmetiyan
Kurdistan 09:48 PM - 2024-05-16 -
Serok Bafil: Em hewil didin hêzên neteweyî xur dûr ji berjewendiyên hizbî ava bikin
Kurdistan 04:19 PM - 2024-05-16 -
Dahata Silêmaniyê di heftiyekê de zêdey 11 milyar dînar e
Kurdistan 11:14 AM - 2024-05-17 -
Encumena Nûneran serokekî nûh hildibjêre
Kurdistan 11:27 AM - 2024-05-17