ئــه‌مــڕۆ لــه‌ مـێـژوودا

رووداوه‌كان:
1914: كه‌وتنی شاری به‌سره‌ له‌ عێراق به‌ ده‌ستی به‌ریتانیه‌كان له‌ میانی جه‌نگی یه‌كه‌می جیهانی، چونه‌ ناویه‌وه‌ به‌ مه‌به‌ستی پارێزگاریكردنی بۆریه‌ نه‌وتیه‌كان.
1943: لوبنان سه‌ربه‌خۆی وه‌رده‌گرێت و 0به‌شاره‌ خوری) ده‌بێته‌ سه‌رۆكی ئه‌و وڵاته‌.
1952: گه‌وره‌ترین راپه‌ڕینی گه‌لانی عێراق له‌ شاری به‌غداد دژی ده‌سه‌لاتی پاشایه‌تی عێراقی و هاوپه‌یمانانی به‌ریتانیا و ئه‌مریكا.
1956: پێشبرَكێی جامی جیهانی ئۆڵۆمپیات له‌ شاری (ستۆكهۆلم-مسیۆرن) ئه‌نجامدرا و به‌رده‌وام بوو تا 8/12/1956ز.
1963: تیرۆركردنی سه‌رۆكی ئه‌مریكا جۆن كینیدی له‌ كاتی سه‌ردانی بۆ شاری دالاس.
1975: دانانی خوان كارلۆس به‌ پاشای فئیسپانیا دوای وه‌فاتی دیكتاتۆر فرانسیسكۆ فرانكۆ و له‌سه‌ر وه‌سیه‌تی خۆی، و به‌و شێوه‌یه‌ سیسته‌می پاشایه‌تی گه‌ڕایه‌وه‌ بۆ ئیسپانیا.
1989: تیرۆركردنی سه‌رۆكی لوبنانی 0رینیه‌ موعه‌وه‌ز) به‌ ئۆتۆمبیلی بۆمبرێژكراو له‌ یه‌كێك له‌ شه‌قامه‌كانی به‌یروت.
1990: ژنه‌ سه‌ره‌ك وه‌زیری شانشینی یه‌كگرتوو مارگێت تاچه‌ر كه‌ نازناوی (ئافره‌ته‌ ئاسنینه‌كه‌)ی هه‌بوو، ده‌ست له‌كاركێشانه‌وه‌ی خۆی راگه‌یاند و پێشكه‌شی شاژنه‌ ئه‌لیزابیسی دووه‌می كرد.
1990: سه‌رۆكی ئه‌مریكا جۆرج بۆش سه‌ردانی هیزه‌ ئه‌مریكیه‌كانی كرد له‌ سعودیه‌ بۆ ئاماده‌باشی بۆ جه‌نگی دووه‌می كه‌نداو.
1996: نێوه‌ندی شانۆی كۆچه‌ر له‌نكۆلن یادی 75 ساڵه‌ی له‌دایكبوونی حه‌سه‌ن زیره‌كی كرده‌وه‌.
1999: تیرۆركردنی 0عه‌بدولقادر حاشانی9 له‌ فه‌له‌ستین.
2002: ئه‌ندامێكی رێكخراوی قاعیده‌ به‌ 10كغم ماده‌ی ته‌قینه‌وه‌وه‌ به‌ ناوی (ئه‌كره‌م تۆفیق) خه‌ڵكی باشوری كوردستان ویستی  خۆی بته‌قێنێته‌وه‌ به‌ سه‌رۆكی ئه‌فغانستان (حامید كاره‌زای) به‌ڵام شكستی هێنا.
2003: نه‌یارانی سه‌رۆكی جۆرجیا 0ئیدوارد شێفه‌ردنادزه‌) ته‌وقی په‌رله‌مانیاندا و داوای ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌ی سه‌رۆكه‌كه‌یان كرد.
2004: ده‌سپێكی شۆڕشی پرته‌قاڵێ‌ له‌ ئۆكرانیا به‌هۆی ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردنه‌كانی سه‌رۆكایه‌تیه‌وه‌ كه‌ جیچگای گومان بوو.
2005: هه‌ڵبژاردنی خاتوو (ئه‌نجێلا میركل) به‌ راوێژكاری ئه‌ڵمانیا، بوو به‌ یه‌كه‌مین ئافره‌ت كه‌ ئه‌و پۆسته‌ وه‌ربگریت.
2010: سه‌رۆكی یه‌مه‌ن عه‌لی عه‌بدوڵا ساڵح خولی بیسته‌می جامی كه‌نداوی كرده‌وه‌ كه‌ له‌ شاری عه‌ده‌ن ئه‌نجامدرا كه‌ بۆ یه‌كه‌مین جار بوو یه‌مه‌ن میوانداری ئه‌و جامه‌ بكات.
2013: یاریزانی نه‌رویجی (ماگنوس كارلسن) بوو به‌ پاڵه‌وانی بیسته‌م له‌ پاڵه‌وانێتی جیهانی بۆ شه‌تره‌نج دوای بردنه‌وه‌ی له‌به‌رده‌م پاڵه‌وانی هیندی 2012ز (قیشفاناسان ئه‌ناند) له‌ چوارچێوه‌ی پاڵه‌وانێتی جیهان بۆ شه‌تره‌نج كه‌ له‌ شاری چینای له‌ هیند ئه‌نجام درابوو.

له‌دایكبوون:
1643: رۆبیر دو لا سال، دۆزه‌ره‌وه‌ی فه‌ره‌نسی.
1808: تۆماس كوك، پیاوی بزنسمانی به‌ریتانی.
1819: جۆرج ئیلوت، ژنه‌ رۆماننوسی ئینگلیزی.
1852: بول دو كونستنت، سیاسه‌تمه‌داری فه‌ره‌نسی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی ئاشتی ساڵی 1909ز.
1869: ئه‌ندریه‌ جید، نوسه‌ری فه‌ره‌نسی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی ئه‌ده‌بی سالی 1947ز.
1877: خوان گامبر، بزنسمان و یاریزانی تۆپی پێی سویسری.
1890: شارل دیگۆل، سه‌رۆكی فه‌ره‌نسه‌.
1901: خواكین رودریگۆ، مۆسیقاری ئیسپانی.
1904: لوی نیل، زانای فیزیای فه‌ره‌نسی و وه‌رگری خه‌لاتی نۆبڵی فیزیای سالی 1970ز.
1909: میخائیل میل، دروستكه‌ری فڕۆكه‌، روسی.
1912: شێخ عه‌بدولعه‌زیز بن باز، زانای ئاینی سعودی.
1913: فه‌تین عه‌بدولوه‌هاب، ده‌رهێنه‌ری میسری.
1917: سێر ئه‌ندرۆ هكسلی، زانای فیزیۆلۆجیا و فیزیای زینده‌یی به‌ریتانی و وه‌رگری خه‌لاتی نۆبڵی پزیشكی ساڵی 1963ز.
1919: سالم حه‌نا خه‌میس، زانای بیركاری فه‌له‌ستینی.
1926: جیرالدین بیج، ژنه‌ ئه‌كته‌ری ئه‌مریكی.
1930: فیكتۆر نۆریمبێرگ، یاریزانی تۆپی پێی لۆكسمبۆرگ.
1934: ئه‌حمه‌د سه‌یفولئیسلام، پارێزه‌ری میسری.
1935: فه‌یروز،ژنه‌ گۆرانیبێژی لوبنانی له‌ به‌یروت، ناوی ته‌واوی (نیهاد حه‌داد)ه‌.
1944: عه‌لی كورانی، زانای ئاینی شیعه‌ی لوبنانی.
1948: رادومیر ئه‌نتیچ، یاریزان و راهێنه‌ری تۆپی پێی سربیا.
1967: مارك رافالو، ئه‌كته‌ری ئه‌مریكی.
1967: بورس بیكه‌ر، یاریزانی تۆپی لێدانی ئه‌ڵمانی.
1968: عیززه‌ به‌ها، ژنه‌ ئه‌كته‌ری ئه‌مریكی.
1968: سه‌بری فواز، ئه‌كته‌ری میسری.
1969: بننو یلدر ملار، ژنه‌ ئه‌كته‌ری توركی.
1970: یاسر میسری، ئه‌كته‌ری ئه‌رده‌نی.
1971: ئه‌مجه‌د توعمه‌،ئه‌كته‌ری سوری.
1972: وائیل جه‌سار، گۆرانیبێژی لوبنانی.
1973: عه‌بدولفه‌تاح بو عه‌كاز، راگه‌یاندكار و شاعیری جه‌زائیری.
1976: تورستن فرینجه‌ر، یاریزانی تۆپی پێی ئه‌ڵمانی.
1981: سیفیرین گانتسارتسیك، یاریزانی تۆپی پێی پۆڵه‌ندی.
1982: یاكوبو ئیگبینی، یاریزانی تۆپی پێی نێجیریی.
1982: عه‌بدوڵا تڵێحی، یاریزانی كیك بۆكسێن و په‌خشكار و ئه‌كته‌ری كوێتی.
1983: بیته‌ر راماج، یاریزانی تۆپی پێی ئینگلیزی.
1984: ئیبراهیم هه‌زازی، یاریزانی تۆپی پێی سعودی.
1984: سكارلیت جوهانسۆن، ژنه‌ ئه‌كته‌ری ئه‌مریكی.
1985: ئه‌سامواه جیان، یاریزانی تۆپی پێی گانی.
1986: ئه‌یتن عامر، ژنه‌ ئه‌كته‌ری میسری.
1987: مه‌رزان فیلاینی، یاریزانی تۆپی پێی به‌لجیكی.
1989: كریس سمولینگ، یاریزانی تۆپی پێی ئینگلیزی.

وه‌فات:
1617: سوڵتان ئه‌حمه‌دی یه‌كه‌م، سوڵتانی چوارده‌هه‌می عوسمانی.
1906: بۆل سیزار، پێشه‌نگی نوێخوازی.
1916: جاك له‌نده‌ن، نوسه‌ری ئه‌مریكی.
1941: فیرنه‌ر مولدیرز، عه‌سكه‌رتاری ئه‌ڵمانی.
1944: سێر ئارسه‌ر ستانلی ئیدنگتون، زانای ئینگلیزی له‌ زانستی فه‌له‌ك و فیزیا.
1963: جۆن كینیدی، سه‌رۆكی سیی و پینجه‌می ویلایه‌ته‌ یه‌كگرتووه‌كان.
1963: ئه‌لدوس هكسلی، نوسه‌ری ئینگلیزی.
1963: كلیف لویس، ئه‌دیبی ئیرله‌ندی.
1981: هانس كریبس، زانای كیمیای زینده‌یی به‌ریتانی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی پزیشكی ساڵی 1953ز.
1986: سكاتمان كروزرس، ئه‌كته‌ری ئه‌مریكی.
1989: رینیه‌ موعه‌وه‌ز، سه‌رۆك كۆماری نۆهه‌می لوبنان.
2010: مسته‌فا سه‌لاب، سیاسه‌تمه‌دار و بزنسمانی میسری.
2011: سفیتلانا ستالین، كچی سه‌ركرده‌ی سۆڤیه‌تی جۆزێڤ ستالین.

جه‌ژن و بۆنه‌كان:
جه‌ژنی سه‌ربه‌خۆیی لوبنان.

PUKMEDIA ئا/ حسێن هه‌ڵه‌بجه‌یی