riklam

ئەمڕۆ لە مێژوودا

جیهان 08:36 AM - 2022-07-05

رووداوه‌كان:

1687: كۆمه‌ڵه‌ی پاشایه‌تی به‌ریتانی بۆ زانسته‌كان بیردۆزی راكێشانی زه‌وی بڵاوكرده‌وه‌ كه‌ زانای فیزیای ئینگلیزی (ئیسحاق نیوتن) دركیپێكردبوو.

1811: فه‌نزویللا سه‌ربه‌خۆیی خۆی راگه‌یاند له‌ ئیسپانیا و بوو به‌  یه‌كه‌مین ده‌وڵه‌ت له‌ ئه‌مریكای باشوور كه‌ سه‌ربه‌خۆیی وه‌ربگرێت.

1830: حاكمی جه‌زائیر (دای حسێن) شاری جه‌زائیری راده‌ستی فه‌ره‌نسیه‌كان كرد، و سه‌ره‌تای داگیركردنی فه‌ره‌نسی بۆ شاره‌ كه‌ناریه‌كانی تر ده‌ستیپێكرد.

1884: ئه‌ڵمانیا كامیرۆنی داگیركرد.

1892: فه‌ریق عومه‌ر وه‌هبی پاشا گه‌شته‌ شاری موسڵ بۆ گه‌مارۆدانی كورده‌ ئێزیدیه‌كان و له‌ناوبردنیان كه‌ ده‌سه‌ڵاتی ته‌واوی پێدرابوو له‌ لایه‌ن سوڵتانی عوسمانیه‌وه‌.

1912: پێشبڕكێی یاریه‌كانی ئۆڵۆمپیات له‌ ستۆكهۆلم ئه‌نجامدرا، و به‌رده‌وام بوو تا 27/7ی هه‌مان ساڵ.

1940: شانشینی یه‌كگرتوو په‌یوه‌ندی دیبلۆماتی خۆی پچڕاند له‌گه‌ڵ حكومه‌تی فیشی له‌ فه‌ره‌نسه‌ و ئه‌وه‌ش له‌ میانی جه‌نگی دووه‌می جیهانی.

1941: هێزه‌كانی ئه‌ڵمانیای نازی گه‌شتنه‌ رووباری (دنیبر) له‌ میانی جه‌نگی دووه‌می جیهانی.

1943: سه‌ره‌تای شه‌ڕی (كورسك) له‌ نێوان هێزه‌كانی ئه‌ڵمانیای نازی و سوپای سووری سۆڤیه‌تی، و ئه‌و شه‌ڕه‌ داده‌نرێت به‌ گه‌وره‌ترین شه‌ڕی تانكه‌كان له‌ مێژوودا، كه‌ به‌رده‌وام بوو تا 13 یۆلیۆی 1943ز و ئه‌وه‌ش له‌ میانی جه‌نگی دووه‌می جیهانی.

1945: راگه‌یاندنی سه‌ربه‌خۆیی فلیپین له‌ ده‌ستی یابانیه‌كان له‌ میانی جه‌نگی دووه‌می جیهانی.

1947: دامه‌زراندنی یه‌كیه‌تی پۆسته‌ی جیهانی بۆ ریكخستن و په‌ره‌پێدانی خزمه‌تگوزاری پۆسته‌ له‌ جیهاندا.

1950: سه‌ره‌تای یه‌كه‌مین رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ی نێوان هێزه‌ كۆریه‌كانی باكوور و هێزه‌كانی ئه‌مریكا له‌ جه‌نگی كۆریا.

1950: كینیستی ئیسرائیلی (یاسای مافی گه‌ڕانه‌وه‌)ی ئاشكراكرد كه‌ بریتیه‌ له‌و یاسایه‌ی مافی كۆچكردن ده‌دات به‌ هه‌ر جوله‌كه‌یه‌ك بێت بۆ ئیسرائیل.

1954: كه‌ناڵی (بی بی سی) به‌ریتانی یه‌كه‌مین په‌خشی هه‌واڵیی ته‌له‌فزیۆنی بڵاوكرده‌وه‌.

1957: بۆ یه‌كه‌مجار له‌ سلێمانی هه‌ڵبژارده‌ی ده‌سته‌ی به‌ڕێوه‌بردنی كۆمه‌ڵه‌ی هونه‌ره‌ جوانه‌كان ئه‌نجامدرا به‌ هه‌ڵبژاردنی كۆمیته‌ی(ك) نواند و ك مۆسیقا و گۆرانی و ك نیڤار و هه‌لكۆڵین و ك ئه‌ده‌بی له‌ ناو ئه‌ندامانی كۆمه‌ڵه‌دا.

1962: جه‌زائیر سه‌ربه‌خۆیی خۆی راگه‌یاند به‌ رزگاربوونی له‌ ژێر ده‌ستی فه‌ره‌نسه‌ و فه‌ره‌نسه‌ش دانینا به‌ سه‌ربه‌خۆیی جه‌زائیر پاش جه‌نگێكی خوێناوی كه‌ زیاتر له‌ 1500000هاوڵاتی جه‌زائیری شه‌هیدبوون.

1962: قه‌سابخانه‌ی وه‌هران.

1963: خۆپیشاندانه‌كانی 5 یۆلیۆ له‌ ئێران.

1970: تێكشكانی فڕۆكه‌یه‌كی كه‌نه‌دی له‌ نزیك (فڕۆكه‌خانه‌ی تۆرنتۆی نێوده‌وڵه‌تی) كه‌ بووه‌ هۆی وه‌فاتی 108 كه‌س.

1971: ده‌رچوونی بڕیاریك له‌ ویلایته‌ یه‌كگرتووه‌كان كه‌ مافی ده‌نگدانی له‌ 21 ساڵ كه‌مكرده‌وه‌ بۆ 18 ساڵ.

1975: سه‌ربه‌خۆیی دورگه‌كانی (ره‌ئسولئه‌خزه‌ر) له‌ بورتوگال.

1975: ئه‌رسۆر ئه‌ش یه‌كه‌مین پیاوی به‌ نه‌ژاد ئه‌فریقی بوو كه‌ نازناوی پاڵه‌وانێـتی ویمبلدونی تێنسی به‌ده‌ستهێنا.

1977: لابردنی سه‌ره‌ك وه‌زیرانی پاكستانی (زولفه‌قار عه‌لی بۆتۆ) له‌ لایه‌ن (محه‌مه‌د زیائولحه‌ق) له‌ ئه‌نجامی كۆده‌تایه‌كی سه‌ربازیدا.

1992: بۆ یه‌كه‌مجار له‌ مێژووی كوردستان حكومه‌تی فیدرالی هه‌رێمی كوردستان راگه‌یه‌نرا له‌ لایه‌ن ئه‌نجومه‌نی نیشتمانی كوردستان كه‌ پارتی و یه‌كیه‌تی و پارتی كۆمنیست و ئاشووریه‌كان به‌شداریان تێداكرد و د. فوئاد مه‌عسوم بوویه‌ سه‌ره‌ك وه‌زیران.

1998: یابان تیمێكی دۆزه‌ره‌وه‌ی نارد بۆ هه‌ساره‌ی مه‌ریخ و بوو به‌ سێهه‌مین ده‌وڵه‌ت كه‌ گرنگی به‌ دۆزینه‌وه‌كانی ئاسمان بدات دوای روسیا و ویلایه‌ته‌ یه‌كگرتووه‌كان.

2004: ناوچه‌ی ره‌واندزی یه‌كگرتووی ئیسلامی كوردستان كرایه‌وه‌.

2004: ئه‌نجامدانی یه‌كه‌مین پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردنی سه‌رۆكایه‌تی له‌ ئیندونیسیا.

2008: په‌رله‌مانی فیدرال داوای قه‌ره‌بووكردنه‌وه‌ی ناوچه‌ زه‌ره‌ركه‌وتووه‌كانی ئۆپه‌راسیۆنه‌كانی توركیا ده‌كات.

2008: مه‌رسه‌دی سووری بۆ مافه‌كانی مرۆڤ رایگه‌یاند كه‌ به‌هۆی یاخیبوونێك له‌ به‌ندیخانه‌یه‌كی نزیك دیمه‌شق، 25 قوربانی لێكه‌وته‌وه‌.

2009: سه‌رهه‌ڵدانی كاری توندوتیژی له‌ نێوان موسڵمانه‌كانی ئه‌ویگور و چینیه‌كانی هان له‌ هه‌رێمی (شینجیانگ) له‌ خۆرئاوای چین.

2010: بۆیه‌كه‌مجار له‌ كوردستان كۆمپانیای بازاڕی بۆ كاغه‌زی دارایی دامه‌زرا، ده‌سته‌یه‌كی كارگێڕی 7 كه‌سی بۆ به‌ڕێوه‌بردنی كۆمپانیاكه‌ هه‌ڵبژێرا.

2010: سه‌رۆكی كاتی پۆڵه‌نده‌ (برونیسواف كوموروفسكی) جه‌وله‌ی دووه‌می هه‌ڵبژاردنه‌كانی برده‌وه‌ دوای به‌ده‌ستێهانی رێژه‌ی 53%ی كۆی ده‌نگه‌كان.

2014: سه‌ره‌تای به‌رزبوونه‌وه‌ی نرخی سوته‌مه‌نی له‌ میسر و ناڕه‌زایی ده‌ربڕین له‌ لایه‌ن یه‌كیه‌تی كرێكارانه‌وه‌.

له‌دایكبوون:

1029: موسته‌نسیر بیللای فاتیمی، خه‌لیفه‌ی فاتمیه‌كان.

1853: سیسل رودس، سیاسه‌تمه‌داری به‌ریتانی.

1857: كلارا زتكن، ژنه‌ سیاسه‌تمه‌داری ئه‌ڵمانی.

1885: بلاس ئینفانتی، سیاسه‌تمه‌دار و بیریار و نوسه‌ری ئیسپانی.

1888: هربرت سبنسه‌ر گاسر، زانای فیزیۆلۆجیای ئه‌مریكی، و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی پزیشكی  ساڵی 1944ز.

1889: (جان مۆریس بۆچین) ناسراو به‌ (جان كۆكتۆ) له‌ شارۆچكه‌ی (میزۆن)ی نزیك پاریس، له‌ مانگی تشرینی یه‌كه‌می ساڵی 1963ز وه‌فاتیكردووه‌.

1891: جون نورسروب، ده‌رمانسازی ئه‌مریكی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی كیمیای ساڵی 1946ز.

1911: جۆرج بومبیدو، سه‌رۆكی فه‌ره‌نسه‌.

1912: سه‌میره‌ خلوسی، ژنه‌ ئه‌كته‌ری میسری.

1918: زه‌كه‌ریا محیه‌دین، عه‌سكه‌رتار و سیاسه‌تمه‌داری میسری.

1928: بییر موروا، سه‌ره‌ك وه‌زیرانی فه‌ره‌نسه‌.

1936: جیمس میرلیس، ئابوریناسی ئیسكوتله‌ندی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵ له‌ زانسته‌ ئابووریه‌كان له‌ ساڵی 1996ز.

1941: محمود الحدینی، ئه‌كته‌ری میسری.

1941: یحیی العلمی، ده‌رهێنه‌ری میسری.

1942: یوهانز لوهه‌ر، یاریزان و راهێنه‌ری تۆپی پێی ئه‌ڵمانی.

1946: جیرارت هوفت، زانای فیزیای هۆڵه‌ندی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی فیزیای ساڵی 1999ز.

1963ئیدی فالكو، ژنه‌ ئه‌كته‌ری ئه‌مریكی.

1968: ئیدریس روخ، ئه‌كته‌ر و ده‌رهێنه‌ری مه‌غریبی.

1968: كینجی ئیتو، ئاوازدانه‌ری لوبنانی.

1969: جیهان قه‌مه‌ری، ژنه‌ ئه‌كته‌ری لوبنانی.

1973: ماركۆس ئه‌لباك، یاریزانی تۆپی پێی سویدی.

1974: ئه‌موروزو، یاریزانی تۆپی پێی به‌ڕازیلی.

1975: هرنان كریسبو، یاریزانی تۆپی پێی ئه‌رجه‌نتینی.

1976: نونو گومیز، یاریزانی تۆپی پێی بورتوگالی.

1979: ستیلیان بیتروف، یاریزانی تۆپی پێی پورتوگالی.

1980: ئیفا گرین، ژنه‌ ئه‌كته‌ری فه‌ره‌نسی.

1980: دارین حه‌مزه‌، ژنه‌ ئه‌كته‌ری لوبنانی.

1980: دیفید روزینال،  یاریزانی تۆپی پێی چیكی.

1982: ئه‌لبیرتۆ جیلاردینۆ، یاریزانی تۆپی پێی ئیتالی.

1982: توبا بوریكستۆن، ژنه‌ ئه‌كته‌ری توركی.

1989: دیان لوفرین، یاریزانی تۆپی پێی كرواتی.

1989: ئه‌میره‌ هانی، ژنه‌ ئه‌كته‌ری توركی.

 

وه‌فات:

1826: تۆماس ستامفورد رافلز، دامه‌زرێنه‌ری سه‌نگافوره‌.

1833: نسیفور نیبس، زانای فیزیای فه‌ره‌نسی.

1911: جۆرج ستونی، زانای فیزیای ئیرله‌ندی.

1927: ئه‌لبرشت كوسل، پزیشكی ئه‌ڵمانی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی پزیشكی ساڵی 1910ز.

1923: ئه‌حمه‌د زه‌كی پاشا، له‌ پێشه‌نگانی زیندوكردنه‌وه‌ی كه‌له‌پوری عه‌ره‌بی ئیسلامی له‌ میسر و ناسراو به‌ شێخی عروبه‌ت.

1944: عه‌بدولواحید نوری، شاعیری كورد.

1961: مه‌لا سه‌عید سدقی بابان، زانای ئاینی كورد.

1966: جۆرج هیفیشی، ده‌رمانسازی بورتوگالی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی كیمیای  ساڵی 1943ز.

1968: والته‌ر گروبیوس، ته‌لارسازی ئه‌ڵمانی.

1973: یوسف القناعی، پێشه‌نگی رێنیسانس له‌ مێژووی كوێتدا.

1994: تۆفیق زیاد، شاعیری فه‌له‌ستینی.

1998: حیلمی عه‌لی شه‌ریف، له‌ به‌غداد.

2003: ئیبراهیم عه‌لی خه‌ربیت، جێگری پێشوو له‌ ئه‌نجومه‌نی ئوممه‌ی كوێتی.

2010: نه‌سر حامید ئه‌بو زه‌ید، بیریاری میسری.

2012: حسن یعقوب العلی، نوسه‌ر و شانۆنوسی كوێتی.

جه‌ژن و بۆنه‌كان:

جه‌ژنی سه‌ربه‌خۆیی له‌ جه‌زائیر.

جه‌ژنی سه‌ربه‌خۆیی له‌ فه‌نزویللا.

جه‌ژنی سه‌ربه‌خۆیی له‌ (ره‌ئسولئه‌خزه‌ر).

رۆژی ده‌ستور له‌ ئه‌رمینیا.

PUKmedia ئا/ حسێن هه‌ڵه‌بجه‌یی

ئەمانەش ببینە

زۆرترین خوێنراو

هەواڵەکان دەنێرین بۆ مۆبایلەکانتان

ئەپڵیکەیشنی

app دابەزێنە

Play store app store app
The News In Your Pocket