riklam

ئەمڕۆ لە مێژوودا

جیهان 08:57 AM - 2022-07-01

یۆلیۆ (تەموز)

مانگی حەوتەمی ساڵە لە ساڵنامەی گریگۆری، و یەكێكلە لەو دوانزە مانگەی كە ساڵنامەی گریگۆری لی پێكهاتووە، و 31 رۆژە، و لە وڵاتی شام و عێراق پێی دەوترێت (تەموز)، و هەندی جاریش لە میسر پێی دەوترێت (یۆلیە).
و لە تونس و جەزائیریش پێی دەوترێت (جویلیە) و لە مەغریب (یولیوز) و لە بەریتانیا (یولیە).
یۆلیۆ (لە زانستی ئەستێرەناسیدا) دەست پێدەكات كاتێك كە خۆر لە بورجی (سەرەتان)دایە، و لە بورجی (شێر) كۆتایی دێت. و لە رووی گەردونناسیەوە كاتێك كە خۆر دەستپێدەكات لە بورجی (دوپشك) و كۆتایی دێت لە بورجی (سەرەتان).
ناوی ئەو مانگە لە ناوی (یۆلیۆسی قەیسەر)ەوە هاتووە، پێشتر پێیان دەوت (كوینتیلیز) بە لاتینی، و هەروەها مانگی پێنجەمە لە ساڵنامەی رۆمانیدا، كە لە مارسەوە دەستپێدەكات، و هەروەها بۆیە بەو ناوەوە ناونراوە چونكە یۆلیۆس لەو مانگەدا لەدایكبووە.

وە لە ساڵنامەی یابانیدا پێی دەوترێت (زوكی).
- وە هەروەها لە ساڵنامەی (ئیرلەندی)دا پێی دەوترێت (ئیول) كە مانگی سێهەم و كۆتاییە لە وەرزی بەهاردا.
- وە لە زمانی (فنلەندی)یدا پێی دەوترێت (هایناكو).
[ بۆنەكانی یۆلیۆ لە یابان]
رۆژی دەریا، پشووی فەڕمیە لە یابان لە سێی رۆژی دوو شەممەی ئەو مانگەدا.
(تاناباتا) كە بریتیە لە ڤیستیڤاڵێكی كلاسیكی لە یابان.

پێشەكیەك:
یۆلیۆ لە هەمان رۆژ لە هەفتەدا دەست پێدەكات، وەك ئەبریل لە هەموو ساڵەكاندا، و وەك ینایەر لە ساڵە پڕەكاندا.
گوڵی یۆلیۆ بریتیە لە زەمبەقی ئاو.
بەردی مایۆ بریتیە لە یاقوت.

1ی یۆلیۆ
رووداوەكان:
251: روودانی شەڕی (ئەبریتاس) لە نێوان رۆمانەكان و (قوت)، و كۆتایی هات بە شكستی رۆم و كوژرانی هەردوو ئیمبراتۆری رۆمانی (دیكیۆس) و (هیرینیۆس ئەتروسكۆس) لە شەڕەكەدا.
1097: روودانی (رووداوی زوریلیۆم) لە نێوان خاچپەرستەكان بە سەرۆكایەتی بوهیموندی یەكەم و سەلجوقیەكان بە سەرۆكایەتی قلج ئەرسەلانی یەكەم.
1674: ئیسپانیا و فەرەنسە و هۆڵەندە هاوپەیمانی سێ قۆڵیان مۆركرد دژ بە بەریتانیا.
1782: كەشتیەوانە ئەمریكیەكان هێرشیان كردە سەر شاری لوننبرگ.
1798: گەشتنی گەلە كەشتی فەرەنسی بۆ میسر بە سەرۆكایەتی (ناپلیۆن پۆناپارت) بۆ كەنارەكانی ئەسكەندەریە تا یەكەم پەیوەندی راستەقینە دەست پێبكات لە نێوان خۆرهەڵات و خۆرئاوا.
1839: عەبدولمەجیدی كوڕی مەحمود خانی دووەم عەرشی عوسمانی گرتە دەست لە دوای باوكی سوڵتان مەحمودی دووەم  لە ژێر ناوی عەبدولمەجیدی یەكەم.
1862: دامەزراندنی كتێبخانەی نیشتمانی روسی.
1867: بەیاننامەی ئەمریكای باكوری بەریتانی كەوتە بواری جێبەجێكردنەوە، كە رێگەی دا بە كۆنفیدرالی كەنەدی ئۆتۆنۆمی ، ئەو كۆنفیدراڵیە لە 4 پارێزگا پێكهاتبوو.
1873: دوورگەی ئەمیر ئیدوارد چووە پاڵ كۆنفیدراڵی كەنەدا.
1890: تەواوبوونی هێڵی تەلەگراف  كە دوورگەكانی (بەرمۆدا)ی بەستەوە بە كەنەدا.
1904: ئەنجامدانی خولی یاریەكانی ئۆڵۆمپی هاوینە لە شاری (سانت لویس)  لە (میزوری) لە ویلایەتە یەكگرتووەكان.
1923: پەرلەمانی كەنەدی بە شێوەیەكی كاتی كۆچكردنی چینیەكانی بۆ وڵاتەكەی وەستاند.
1925: بۆ یەكەم جار لە سلێمانی سینەما كرایەوە.
1930: حكومەتی بەریتانی پەیماننامەی سەربەخۆیی عێراقی مۆركرد لەگەڵ حكومەتی مەلیك فەیسەڵی یەكەم، ئەو رێكەوتننامەیە سەربەخۆییەكی روكەشی بەخشی بە عێراق وەك لە سەربەخۆییەكی راستەقینە.
1936: بۆ یەكەمین جار لە مێژووی وڵاتی نێوانە دوو زێ و عێراق بە تایبەتی خاكی كوردستان ویستگەی رادیۆی شانشینی عێراق لە بەغداد پەخشی خۆی بڵاوكردەوە بە جیهاندا.
1946: دەرچوونی یەكەم ژمارەی رۆژنامەی (چەمچەماڵ).
1948: كردنەوەی فەڕمی فڕۆكەخانەی (نیویۆركی نێودەوڵەتی) لە باشووری خۆرئاوای شاری نیویۆرك.
1957: دەستپێكردنی چالاكیەكانی ساڵی جیهانی جیۆفیزیا، كە بەردەوام بوو تا 31 ی دیسەمبەری ساڵی 1958ز.
1957: سەرژمێری گشتی (ئامار) لە عێراق ئەنجامدرا كە لە شاری كەركوك 53% كورد و 28% عەرەب و 21% تورك بوون، رووبەری شاری كەركوك 20,355 كم بوو سەرەڕای دەربەدەركردن و بە عەرەب كردن.
1959: دەستگیركردنی موسا عەنتەر بەهۆی بڵاوكردنەوەی كتێبی (پەلەوری شەمشەمەكوێرە) كە لە رۆژنامەی (تەقەدوم ئەلوەتەن) بڵاوكرابوویەوە.
1960: دامەزراندنی (پارتی دیموكراتی كورد) لە لایەن (جەمیل مەحۆ) لە بەیروت راگەیەنرا.
1960: سەربەخۆیی موستەعمەرەی سۆمالی ئیتالی و یەكگرتنی لەگەل سۆمالیلاند (موستەعمەرەی سۆمالی بەریتانی) تا (كۆماری سۆمالی دیموكراتی) پێكبهێنن.
1962: راگەیاندنی سەربەخۆیی رواندا و بۆرۆندی.
1968: 60 وڵات پەیماننامەی (سنوردانان بۆ چەكی ئەتۆمی)یان مۆركرد لە جنێف لە سویسرا.
1990: ئەڵمانیای خۆرهەڵات و ئەڵمانیای خۆرئاوا بە فەڕمی لە بواری ئابوریاندا یەكیان گرتەوە، ئەوەش دوای ئەوەی ئەڵمانیای خۆرهەڵات رەزامەندی نواند كە كار بە دراوی (مارك) بكات كە دراوێكی ئەڵمانیای خۆرئاوا بوو.
1976: دەرچوونی ر‌وژنامەی (خەبات) لە ژمارە 527 وە بە كوردی عەرەبی.
1991: پەیمانی (وارسو) بە فەڕمی دوای كۆبوونەوە لە براغ هەڵوەشایەوە.
1994: یاسر عەرەفات گەڕایەوە بۆ بەرەی غەززە دوای 27 ساڵ مانەوە لە تاراوگە.
1997: شانشینی یەكگرتوو دەسەڵاتی بەسەر (هۆنگ كۆنگ)دا كۆتایی هات، و ئەو دەسەڵاتە گوازرایەوە بۆ چین.
1998: لە (مۆكسۆ)ی پایتەختی روسیای یەكگرتوو زیاتر لە (100) نوێنەری كوردی پارچەكانی كوردستانی كۆبوونەوە و داوای رۆشنبیری و دابونەریت و مێژوو و زمان و كلتوریان كرد، بەهۆی كارە ناهەموارەكانی رابردووی دەسەڵاتی سۆڤیەت (ستالین) لە بەشە كوردستانەكەی ژێر دەسەڵاتی كۆماری ئەرمینیای سۆڤیەت كە بەرامبەر كورد كرا.
2000: بۆ یەكەمجار لە هەردوو كۆریای باكوور و كۆریای باشوور خزمان یەكتری دەبینن، پاش تێپەڕبوونی نیو سەدە بەسەر شەڕی نیمچە دوورگەی كۆریا.
2000: دەوڵەتانی مركۆسۆر (ئەرجەنتین، بەڕازیل، پاراگوای، ئۆرۆگوای) بازاڕێكی هاوبەشی ئەمریكای باشوور پێكدەهێنن و بەڵگەنامەیەكی كۆمەڵایەتی پەسەند دەكەن بۆ رووبەڕووبوونەوەی كێشەكان.
2000: كردنەوەی پردی (ئۆریسند) كە شاری كۆبنهاگن و شاری (مالمو)ی دەبەستەوە بە یەكەوە لە سوید.
2002: دامەزراندنی دادگای تاوانی نێودەوڵەتی.
2003: كردنەوەی فڕۆكەخانەی هەولێر و بەرزكردنەوەی ئاڵای كوردستان و ئەمریكا و ئاڵای كۆماری عێراقی كاتی كە ئاڵای كوردستان لە ناوەڕاستدا بوو، كە بەرپرسانی ئەمریكا بەشداریان تێداكرد و نزیكەی 500 ملیۆن دۆلار بۆ تەواوكردنی فڕۆكەخانەكە تەرخانكرابوو.
2004: دادگای عێراقی تۆمەتی تاوانەكانی جەنگی دایە پاڵ سەرۆكی پێشووی عێراق سەدام حسێن و 11 كەسی تر لە دارودەستەكەی.
2012: هەڵبژاردەی تۆپی پێی ئیسپانیا جامی نەتەوەكانی ئەوروپای بردەوە دوای بردنەوەی لە هەڵبژاردەی ئیتالیا بە چوار گۆڵ بەرامبەر بە هیچ.
2013: كرواتیا بوو بە ئەندامی بیست و هەشتەمی یەكیەتی ئەوروپا.

لەدایكبوون:
965: ئیبنولهەیسەم، زانای بیركاری و بیناییەكان و فەلەك و فیزیاناسی عەرەبی.
1506: مەلیك لویسی دووەم، مەلیكی شانشینی مەجەر و بوهیمیا.
1646: گوتفرید لایبنتز، زانای بیركاری و فەیلەسوفی ئەڵمانی.
1804: جۆرج ساند، ژنە نوسەری فەرەنسی.
1872: خەلیل مەتران، شاعیری لوبنانی.
1879: لیون جوو، سەركردەی كرێكاران لە فەرەنسە و وەرگری خەڵاتی نۆبڵی ئاشتی ساڵی 1951ز.
1914: ئەحمەد حەسەن بەكر، سەركۆماری عێراق.
1918: ئەحمەد دیدات، بانگخوازی ئیسلامی هیندی.
1926: رۆبەرت فوگل، ئابوریناسی ئەمریكی و وەرگری خەڵاتی نۆبڵ لە زانستە ئابووریەكان لە ساڵی 1993ز.
1927: رفعت الجمال، سیخوری میسری لە ئیسرائیل كە ناوبانگی دەركردبوو بە (رڕفت الهجان).
1927: یوسف العانی، ئەكتەر و دەرهێنەری عێراقی.
1929: جیرالد ئیدلمان، زانای بیۆلۆجیای ئەمریكی و وەرگری خەڵاتی نۆبڵی پزیشكی ساڵی 1972ز.
1930: مستەفا عەقاد، بەرهەمهێن و دەرهێنەری سینەمایی سوری/ ئەمریكی.
1932: زەئیف شیف، رۆژنامەنوسی ئیسرائیلی.
1934: كلود بیری، ئەكتەر و دەرهێنەری سینەمایی فەرەنسی.
1934: سیدنی بولاك، دەرهێنەر و بەرهەمهێن و ئەكتەری سینەمایی ئەمریكی.
1940: كریگ براون، یاریزان و راهێنەری تۆپی پێی ئینگلیزی.
1941: مایرون سكولز، ئابوریناسی ئەمریكی و وەرگری خەڵاتی نۆبڵ لە زانستە ئابوریەكان لە ساڵی 1997ز.
1945: دیبی هاری، ژنە ئەكتەر و گۆرانیبێژی ئەمریكی.
1945: میلادین راملیاك، یاریزانی تۆپی پێی یوگوسلافی.
1948: ئەدیب قدورە، ژنە ئەكتەری سوری بە نەژاد فەلەستینی.
1952: دان ئەیكروید، ئەكتەری كەنەدی.
1956: ئەلان راك، ئەكتەری ئەمریكی.
1961: دیانا سبینسەر، ژنی وەلی عەهدی شانیشنی یەكگرتوو ئەمیر چارلزی پێشوو و شاژنی ویلز.
1962: ئەندریە برویر، ئەكتەری ئەمریكی.
1962: سەلما علیا كاواف، ژن سیاسەتمەداری توركی.
1966: سمیر زید الرفاعی، سەرەك وەزیرانی ئەردەن.
1967: بامیلا ئەندرسۆن، ژنە ئەكتەری ئەمریكی.
1969: بەدریە ئەحمەد، ژنە ئەكتەری ئیماراتی.
1976: رود فان نیستلروی، یاریزانی تۆپی پێی هۆڵەندی.
1976: باتریك كلایفرت، یاریزانی تۆپی پێی هۆڵەندی.
1977: لیف تایلەر، ژنە ئەكتەری ئەمریكی.
1978: معن عبدالحق، ئەكتەری سوری.
1987: محەمەد راشید فەزلی، یاریزانی تۆپی پێی كوێتی.
1999: تاهیر ئەحمەد حەوێزی، مێژوونوسی كورد.

وەفات:
251: دیكیوس، ئیمبراتۆری رۆمانی.
552: توتیلا، مەلیكی (قوت)ی خۆرهەڵاتیەكان.
868: ئیمام عەلی هادی، دەهەمین ئیمام لە دوانزە ئیمامەكەی شیعە.
1109: ئەلفۆنسۆی شەشەم، مەلیكی شانشینی قشتالە.
1277: زاهیر بیبرس، سوڵتانی مەمالیك.
1681: ئۆلیڤەر بلانكیت، لاهوتی ئیرلەندی.
1736: سوڵتان ئەحمەدی سێهەم، بیست و چوارهەمین سوڵتانی عوسمانی.
1782: ماركیز روكنگهام، سەرەك وەزیرانی شانشینی یەكگرتوو.
1839: سوڵتان مەحمودی دووەم، سوڵتانی عوسمانی.
1860: چارلز جودییر، زانای كیمیا و داهێنەری ئەمریكی.
1896: هیریت ستاو، ژنە رۆماننوسی ئەمریكی.
1905: جون های، سیاسەتمەداری ئەمریكی.
1927: رەئفەتی هەجان، سیخوری میسری لە ئیسرائیل.
1971: ولیەم لورنس براگ، زانای فیزیای ئوسترالی و وەرگری خەڵاتی نۆبڵی فیزیای ساڵی 1915ز.
1974: خوان بیرون، سەرۆكی ئەرجەنتین.
1978: كورت شتودنت، عەسكەرتاری ئەڵمانی.
1995: محمد الموجی، مۆسیقاری میسری.
1989: محەمەد سەلیم زەرگەلی، شاعیر و روناكبیری كورد.
2001: نیكۆلای باسوف، زانای فیزیای روسی و وەرگری خەڵاتی نۆبڵی فیزیای ساڵی 1964ز.
2004: مارلون براندو، ئەكتەری ئەمریكی.

جەژن و بۆنەكان:
رۆژی جیهانی ئەندازەی تەلارسازی.
رۆژی كەنەدا، رۆژی نیشتمانی لە كەنەدا.
رۆژی كۆماریی لە غانا.
رۆژی جیهانی پزیشك.

PUKmedia ئا/حسێن هەڵەبجەیی


ئەمانەش ببینە

زۆرترین خوێنراو

هەواڵەکان دەنێرین بۆ مۆبایلەکانتان

ئەپڵیکەیشنی

app دابەزێنە

Play store app store app
The News In Your Pocket