ئەمڕۆ لە مێژوودا
جیهان 08:19 AM - 2022-06-01
یۆنیۆ مانگی شەشەمی ساڵە لە ساڵنامەی گریگۆری و یەكێكە لەو مانگانەی كە 30 رۆژە، و لە عێراق و وڵاتی شام پێی دەوترێت (حوزەیران)، وە هەندێ جاریش لە میسر پێی دەوترێت (یونیە)، و مانگی یۆنیۆ لە تونس و جەزائیریش پێی دەوترێت (جوان).
یۆنیۆ لە زانستی ئەستیرەناسیدا دەستپێدەكات كاتێك كە خۆر لە بورجی (جەوزا)دایە و لە بورجی (سەرەتان) كۆتایی دێت، و لە رووی گردونناسیشەوە ئەو كاتە دەستپێدەكات كە خۆر لە بورجی (گا) دەستپێدەكات و لە بورجی (جەوزا) كۆتایی دێت.
و بەناوی خوداوەندی رۆمانیەوە (جونو) ناونراوە، ژنی (جۆبیتێر)، و لە ساڵنامەی یابانیشدا پێی دەوترێت مینازكی (水無月) و لە زمانی فنلەندیشدا پێی دەوترێت مانگی (كیساكو)، كە بە واتای مانگی هاوین دێت.
رووداوەكان یۆنیۆ
- یەكەم دووشەممەی یۆنیۆ یەكێكە لە جەژنە فەڕمیەكان لە كۆماری ئیرلەندە، و لە ساڵنامەی ئیرلەندە پێی دەوترێ مانگی مایسیام Meitheamh.
- لە سوید ئاهەنگ دەگێڕن بە ناوەڕاستی هاوین لە هەینی سێهەمی مانگی یۆنیۆ.
- لە بەلجیكا ئاهەنگ دەگێڕن بە جەژنی باوك لە دوومین یەكشەممەی یۆنیۆ و لە وڵاتانی ویلایەتە یەكگرتووەكان و شانشینی یەكگرتوو و هۆڵەندە و ئیرلەندە و كەنەدە لە سێهەمین یەكشەممەی یۆنیۆ ئاهەنگ دەگێڕن.
- لە ناوچەی (كیبك) ئاهەنگ دەگێڕن بە جەژنی (سان جین بابتیستی) لە 24 یۆنیۆ كە لە جەژنە گرنگەكانە.
- وە لە (ویسكۆنسین) ئاهەنگ دەگێڕن بە (كارگەی شیرەمەنی)ەوە لە مانگی یۆنیۆ بۆ باشترین كارگەی شیرەمەنی لە رووی باشی و پێشكەوتوویی بەرهەمەكانیەوە.
گوڵی مایۆ جۆرە گوڵێكە...
بەردی مایۆ بریتیە لە مرواری، ئەلیكسندرایت.
یۆنیۆ مانگی گژوگیا و گوڵە، بە شێوەیەك دیمەنە جوانەكان بەرچاودەكەون، و بۆنە خۆشەكان بڵاودەبنەوە.
رووداوەكان:
636: موسڵمانەكان بە سەركردایەتی ئەبو عوبەیدەی كوڕی جەراح شاری (حمێ)یان فەتحكرد، دوای ئەوەی ئابلوقەیەكی توندیان خستەسەر و شارەكە ناچاربوو ئاشتەوایی بكات و موسڵمانانیش نوسراوێكیان بۆ خەڵكی شارەكە نوسی كە سەر و ماڵیان پارێزراو دەبێت.
987: هەڵبژاردنی (ئۆگۆ كابیە) بە مەلیكی فەرەنسە.
1671: عوسمانیەكان جەنگیان راگەیاند دژ بە پۆڵەندە.
1812: سەرۆكی ئەمریكی جیمس مادیسۆن، داوای لە كۆنگرس كرد كە جەنگ رابگەیەنێت دژ بە شانشینی یەكگرتوو و ئەوەش لەو جەنگەدا كە ناسرابوو بە جەنگی ساڵی 1812ز.
1820: والی بەغداد داود پاشا ( حەسەن بەگ)ی برا بچوكی میری بابانی دایەوە دەست میر.
1904: پێشبڕكێی یاریەكانی پاڵەوانیەتی جامی جیهانی ئۆڵۆمپیات لە ئەمریكا تا 23/11 ی هەمان ساڵ بەردەوام بوو.
1916: هێزەكانی سوپای روسیای قەیسەری پەلاماری خانەقینیاندا و داگیریانكرد بەهاوكاری هێزەكانی بەریتانیا بەهۆی بەپیتی ناوچەكە لە چاوگەكانی نەوت.
1920: (ئەدۆلفۆ دی لا ویرتا) بوو بە سەرۆكی مەكسیك.
1938: دەرچوونی یەكەمین گۆڤاری وێنەداری (سۆپرمان).
1946: سەركردەی ناوداری كورد (بابا عەلی شێخ مەحمود) پۆستی وەزارەتی ئابووری عێراقی گرتە دەست.
1947: بڵاوكردنەوەی یەكەم ژمارەی رۆژنامەی (كوردستان) لە مەهاباد پاش رووخانی كۆماری كوردستان لە لایەن رژێمی ئێران بە پشتگیری ئەمریكا و بەریتانیا.
1949: دەستهەڵگرتنی ئیتالیەكان لە لیبیا و مەلیك محەمەد ئیدریسی سنەوسی سەربەخۆیی (دەولەتی برقە)ی راگەیاند.
1952: جاڕدانی مافی منداڵان و رۆژی رێزگرتنی و بەخێوكردنیان راگەیەنرا لە هەموو بوارە جیاجیاكانی پەرەپێدان و گەشەپێكردن و پەروەردەكردنیان لە جیهاندا.
1955: سەربەخۆیی تونس.
1958: كەنەدە پەخشێكی تەلەفزیۆنی دەستپێكرد كە هەموو خاكی كەنەدەی گرتەوە.
1959: دەرچوونی دەستوری تونسی.
1970: دەرچوونی یەكەم ژمارەی گۆڤاری (رۆژی كورد).
1972: بڵاوكردنەوەی یەكەم ژمارەی رۆژنامەی (نوسەری نوێ) لە لایەن یەكیەتی نوسەرانی كورد لە باشووری كوردستان.
1972: خۆماڵیكردنی نەوتی عێراق.
1973: سەرەك وەزیرانی یۆنانی (جیۆرجیۆس بابودوبولوس) سیستەمی پاشایەتی هەڵوەشاندەوە، و ئەو هەڵوەشانەوەیەش لە راپرسی 1974ز ئەنجامدرا.
1975: دامەزراندنی یەكیەتی نیشتمانی كوردستان بە سەرۆكایەتی (مام جەلال تاڵەبانی) لە باشووری كوردستان، و هەڵگیرسانی شۆڕشی نوێی گەلی كوردستان.
1980: وێستگەی هەواڵی جیهانی (سی ئێن ئێن) دەستی بە كارەكانی كرد.
1987: تیرۆركردنی سەرەك وەزیرانی لوبنانی رەشید كرامی بە تەقینەوەی هەلیكۆبتەرەكەی.
1992: كۆچی دوایی خاتوو (رەوشەن بەدرخان) لە تەمەنی 83 ساڵیدا لە ماڵی خۆیان لە (بایناس)ی وڵاتی سوریا لەسەر دەریای سپی ناوەڕاست و لە سەر دوای خۆی تەرمەكەی برایەوە دیمەشق و لە گۆڕستانی مەولانا خالیدی نەقشبەندی لە گەڕەكی كوردان نێژرا.
1993: تیرۆر كردنی پەرلەمانتار (فرەنسیس یوسف شابۆ) لە دهۆك (یەكەم شەهیدی پەرلەمانی كوردستان)، ساڵی 1951ز لەدایك بووە.
1993: كردنەوەی ئیزگەی ((دەنگی گەرمیان)) .
1995: مام جەلال و كاك مەسعود لەنامەیەكدا بۆسەرۆكی ئەمریكا جۆرج بۆش ,نیگەرانیان
سەبارەت بەناهەقییەكان بەرامبەر خەڵكی كوردستانی عێراق نیشاندا و چەندین داواكاری
ڕەوایان خستە ڕوو .
1995: ی.ن.ك پڕۆژەیەكی ئاشتی پێكهاتوو لەپێنج قۆناغی بۆئاشتی لە كوردستانی عێراقدا خستە ڕوو .
1996: بەستنی یەكەم كۆنگرەی رێكخراوی ( وەقفی چاند و لێكۆڵینەوەی كوردی) لە ئەستەمبوڵ بە هەڵبژاردنی دەستەی نوێی رێكخراوەكە و دەستبەكاربوون لە پێناو خزمەتكردن.
1998: دامەزراندنی بانكی ناوەندی ئەوروپا لە لایەن یەكیەتی ئەوروپا و بارەگای سەرەكی لە (فرانكفۆرت)ی ئەڵمانیایە.
2001: تیاچوونی مەلیكی نیپاڵی (بیرندار) و ژنەكەی و منداڵەكانی و براو خوشكەكانی كە لەسەر تەختی دەسەڵات بوون دوای ئەوەی كوڕكەی وەلی عەهد ئەمیر (دیبندار بیكرام) تەقەی لێكردن، و براكەی (جیانندرا) حوكمی گرتە دەست.
2002: تا 2/ 6 بەستنی یەكەمین كۆنگرەی فەیلیەكان لە شاری (دۆسڵدۆرف)ی ئەڵمانیا.
2004: غازی یاوەر بوو بە سەرۆكی عێراق بۆ ماوەی ئینتیقالی و بەو شێوەیە بوو بە یەكەمین سەركۆماری عێراق دوای رووخانی سەدام حسێن لە ساڵی 2003ز دوای داگیركردنی ئەمریكا بۆ عێراق.
2005: لە دوای 5 مانگ لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان لە هەرێمی كوردستان كۆبوونەوەی خولی دووەمی پەرلەمان ئەنجامدرا بە ئامادەبوونی بەڕێزان مەسعود بارزانی و جەلال تاڵەبانی، و سەرۆكی كۆمەڵەی نیشتمانی عێراقی (حازم ئەلحەسەنی) و چەندین كەسایەتی دیكەی عێراقی و كورد و جیهانی بەشداریان تێداكرد.
2007: بۆ یەكەمین جار لە هەولێر چالاكیەكانی یەكەمین ڤیستیڤاڵی جیهانی منداڵانی كوردستان دەستیپێكرد.
2008: كەناڵی كوردسات دامەزرا.
2008: (كۆشنەر) سەردانی پەرلەمان و ئەنجومەنی وەزیرانی كرد و نوسینگەی نوێنەرایەتی فەرەنسەی لە هەولێر كردەوە.
2009: فڕۆكەی هێڵی ئاسمانی فەرەنسی گەشتی 447 لەسەر زەریای ئەتلەسی تێكشكا و ئەوەش دوای تێكچوونی ئاوو هەوای سەخت لە میانی گەشتی لە (ریودی جانیرۆ) بۆ (پاریس).
2009: كۆمپانیای پیشەسازی ئۆتۆمبێلی ئەمریكی جەنەرال مۆتۆرز مایەپوچی خۆی راگەیاند.
2010: دادگای باڵای فیدراڵی عێراق ئەنجامی هەڵبژاردنە پەرلەمانیەكەی مانگی ئازاری پەسەندكرد.
2010: سوپای ئێران بە قوڵایی 5 كم هاتە ناو خاكی كوردستانەوە.
2010: سێهەمین كۆنگرەی یەكیەتی نیشتمانی كوردستان لە سلێمانی دەستیپێكرد، بە ئامادەبوونی مام جەلال و مەسعود بارزانی و نوری مالیكی.
لەدایكبوون:
1637: جاك ماركیت، دۆزەرەوەی فەرەنسی.
1796: سادی كارنو، زانای فیزیای فەرەنسی.
1917: ویلیام نولز، زانای كیمیای ئەمریكی و وەرگری خەڵاتی نۆبڵی كیمیای ساڵی 2001ز.
1926: مارلین مۆنرۆ، ژنە ئەكتەری ئەمریكی.
1926: ئەندی جریفیس، ئەكتەری ئەمریكی.
1929: جیمس بیلینگتۆن، مامۆستای ئەكادیمی ئەمریكی.
1930: محەمەد المنیع، ئەكتەری كوێتی.
1932: نەجیب سرور، شاعیری میسری.
1933: چارلز ویلسۆن، سیاسەتمەداری ئەمریكی.
1937: مورگان فریمان، ئەكتەری ئەمریكی.
1937: تروب، ژنە گۆرانیبێژی لوبنانی.
1945: شەمعون ئوحیون، سیاسەتمەداری ئیسرائیلی.
1946: براین كوكس، ئەكتەری ئوسكوتلەندی.
1953: شی جین بینگ، ئەمینداری گشتی حیزبی شیوعی چین.
1957: یاماشتا یاسوهیرو، یاریزانی جۆدۆی یابانی.
1958: عیزە لەبیب، ژنە ئەكتەری میسری.
1960: بشیر الغنیم، ئەكتەری سعودی.
1973: ئادەم گارسیا، ئەكتەری ئوستورالی.
1976: زید المولد، یاریزانی تۆپی پێی سعودی.
1977: سارە وین كولیز، ژنە ئەكتەری ئەمریكی.
1979: جوانا مەلاح، ژنە گۆرانیبێژی لوبنانی.
1983: یارا، ژنە گۆرانیبێژی لوبنانی.
1985: ماریو هیبولیتو، یاریزانی تۆپی پێی ئەنگۆلی.
1987: زولتان هارسانی، یاریزانی تۆپی پێی سلۆفاكی.
وەفات:
1868: جیمس بیوكانان، سەرۆكی پانزەهەمی ویلایەتە یەكگرتووەكان.
1925: سلیمان البستانی، ئەدیبی لوبنانی.
1926: شوكری فەزڵی، لە بەغداد.
1946: یون ئەنتۆنیسكۆ، سەرەك وەزیرانی رۆمانیا.
1949: خەلیل مەتران، شاعیری لوبنانی.
1968: هیلین كیلەر، ژنە ئەدیبی ئەمریكی.
1979: فرنەر فورسمان، پزیشكی ئەڵمانی و وەرگری خەڵاتی نۆبڵی پزیشكی ساڵی 1956ز.
1982: عەبدوڵا جەوهەر.
1987: رەشید كرامی، سەرەك وەزیرانی لوبنانی.
1992: خاتوو (رەوشەن بەدرخان) كەسایەتی ناوداری كورد.
1992: ناجی سەبری ئاكەرەیی، لە هۆڵەندە.
2008: محەمەد رەزا حوسەینی شیرازی، مەرجەعی ئاینی شیعی.
2008: ئیف سان لوران، دیزاینەری جلوبەرگی فەرەنسی.
2010: عەبدوڵای كوڕی عەبدولرەحمانی غدیان، ئەندامی دەستەی گەورە زانایانی سعودیە.
2014: شێخ مونیرە غەزبان، چاودێری گشتی پێشووی ئیخوان موسلیمینی سوریا.
جەژن و بۆنەكان:
رۆژی منداڵێتی لە كۆریای باكوور.
رۆژی منداڵانی جیهانی.
PUKmedia حسێن هەڵەبجەیی
هەواڵی زیاتر
-
وەفدێکی نەتەوەیەکگرتووەکان سەردانی نوسینگەی سلێمانی جێگری سەرۆک وەزیرانی کرد
05:41 PM - 2024-03-28 -
وادەی پێشکەشکردنی ناوی کاندیدان بۆ پەرلەمانی کوردستان درێژکرایەوە
11:57 AM - 2024-03-28 -
خاتوو شاناز بۆ خانمانی راگەیاندنکار: جیاوازیتان ناکەم و سەرکەوتنی هەمووتانم دەوێت
11:58 PM - 2024-03-27 -
مهڵبهندی دیراساتی یهكێتی تواناسازی حزبی بۆ خوێندنی باڵا دهستپێكرد
05:26 PM - 2024-03-27
ئەمانەش ببینە
وتهبێژی یهكێتی: خۆمان و لیست و ناوی كاندیدمان بۆ ههڵبژاردن ئامادهكردوه
12:56 PM - 2024-03-28
یەکێتی و حزبی شیوعی چین تەئکید لەپتەوکردنی پەیوەندییەکانیان دەکەنەوە
10:17 PM - 2024-03-27
قوباد تاڵەبانی: هەوڵمان بۆ چارەسەری بودجە و مووچەی هەرێمە
07:01 PM - 2024-03-27
وتهبێژی كۆمسیۆن: كێشهی پهنجهمۆر لهههرێم ئاساییهو ستاندارده
02:22 PM - 2024-03-27
زۆرترین خوێنراو
-
پرسەنامەی قوباد تاڵەبانی بۆ خانەوادەی ئەحمەد خدر
پرسەنامە 03:03 PM - 2024-03-28 -
وتهبێژی یهكێتی: خۆمان و لیست و ناوی كاندیدمان بۆ ههڵبژاردن ئامادهكردوه
کوردستان 12:56 PM - 2024-03-28 -
وادەی پێشکەشکردنی ناوی کاندیدان بۆ پەرلەمانی کوردستان درێژکرایەوە
کوردستان 11:57 AM - 2024-03-28 -
یەکێتی و رەوتی حیکمە دوا پێشهاتەکان تاوتوێ دەکەن
ی ن ک 10:21 AM - 2024-03-28 -
خاتوو شاناز بۆ خانمانی راگەیاندنکار: جیاوازیتان ناکەم و سەرکەوتنی هەمووتانم دەوێت
کوردستان 11:58 PM - 2024-03-27 -
یەکێتی و حزبی شیوعی چین تەئکید لەپتەوکردنی پەیوەندییەکانیان دەکەنەوە
کوردستان 10:17 PM - 2024-03-27 -
قوباد تاڵەبانی: هەوڵمان بۆ چارەسەری بودجە و مووچەی هەرێمە
کوردستان 07:01 PM - 2024-03-27 -
مهڵبهندی دیراساتی یهكێتی تواناسازی حزبی بۆ خوێندنی باڵا دهستپێكرد
کوردستان 05:26 PM - 2024-03-27