ئەمڕۆ لەمێژوودا

رووداوەكان..
623: نوێنەری هەموو خێڵەكان لە شاری مەككە لە (دار الندوە) كۆبوونەوە تا پێغەمبەر (د.خ) لەناوبەرن.
642: سەركردەی نوێی ئیمبراتۆری بێزەنتی لە سەرەتای دەسەڵاتی (قونستانز) یەكەم هەنگاوی لابردنی هەرقل بوو.
1683: شكستی دوا هەوڵی عوسمانیەكان بۆ داگیركردنی ئیمبراتۆریەتی نەمساوی ڤیەننا.
1899: باڵیۆزی رژێمی عوسمانی لە وڵاتی سوید (شەریف پاشای خەندان) لە لایەن شانشینی سویدەوە خەڵاتی نیشانەی شمشێری پێبەخشرا.
1922: شێخ مەحمودی حەفید بە رەسمی كرا بە مەلیكی كوردستان بە پێی رێكەوتننامەكانی عیراق و بەریتانیا و كۆمەڵەی گەلان.
1943: ئەڵمانیا كردەی كۆماندۆسی ئەنجامدا كاتێك كە سەركردەی ئیتالی (بینیتۆ مۆسۆلۆنی) فڕاند لە شوێنی دورخراوەی لە (شاخی گران ساسو) لە ئیتاڵیا و بە فڕۆكە بردی بۆ میونیخ، و لەوێوە رایگەیاند لە میانی ئێستگەوە كە مۆسۆلۆنی تاكە سەركردەی ئیتاڵیایە.
1943: هێزەكانی فەرەنسای ئازاد دەستیگرت بەسەر دوورگەی (كورسیكا)ی فەرەنسی دوای ئەوەی كە حكومەتی فیشی و هێزەكانی ئەڵمانیای نازی دەركرد لەوێ.
1944: مۆركردنی (پرۆتۆكۆلی لەندەن) كە بەرلینی كرد بە چوار بەشەوە و هەر بەشێكی سەر بە دەوڵەتێكی هاوپەیمانان بوو.
1950: حكومەتی بەلجیكی هەموو فەرمانبەرە شیوعیەكانی دەركرد لە وەزیفەكانیان.
1953: سەركردەی سۆڤیەتی نیكیتا خرۆشۆف بوو بە یەكەمین سكرتێری گشتی حزبی شیوعی، و بەو شێوەیە دوو پۆستی هەبوو.
1961: هێزەكانی سوپای رژێمی عەبدولكەریم قاسم پەلاماری ناوچەكانی دەربەندی بازیان و كۆیە و دۆڵی خەلەكانیدا بە فڕۆكە و بۆردومانی كرد.
1962: سەرۆكی ئەمریكا (جون كینیدی) رایگەیاند كە ویلایەتە یەكگرتووەكان پێ دەنێتە سەر مانگ لەم دەیەیەدا.
1970: یەكەمین فڕۆكەی كۆنكۆرد گەشتە فڕۆكەخانەی (هیسرو) لە لەندەن كە لە (تولوز)ی فەرەنسەوە هاتبوو.
1973: ئەو كەسەی گازی كیمیایی دەستەبەر دەكرد بۆ رژێمی عیراقی (فرانز ڤان ئەنرات) لە سەرەتای دەستپێكردنی ژیانیەوە دەگوازرێتەوەبۆ شاری جنێڤی سویسرا لەوێ بۆ نوسینگەیەكی ئەندازیاری ئیتالی – سویسری هاوبەش كە نوسینگەیەكی ئەندازیاری نێودەوڵەتی كیمیایی هۆڵەندی ئەمریكی بوو، كە هەردوو دامەزراوەكە نەخشەكێشی كارگەكانیان دەكرد لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست.
1980: كۆدەتایی سەربازی لە توركیا بە سەرۆكایەتی (كەنعان ئیڤرین).
1995: هێرشی پدك بۆ سەر بنكەكانی پەكەكە لە كامپی ئەتروش.
1995: تا 15/9 خولی دووەمی وتووێژەكانی دبلن لە نێوان ی.ن.ك و پ.د.ك بە سەرپەرشتی ئەمەریكا و چاودێری بەریتانیا و توركیا بەڕێوەچوو و بە هیچ ئاكامێك نەگەیشت.
1996: بەهۆی قەیرانە نوێكەی هەرێمی كوردستانەوە نزیكەی 39 هەزار پەناهندە چوونە ناو خاكی ئێرانەوە.
1996: هێرشێكی تری عێراق بۆ سەر فڕۆكەكانی ئەمریكا.
1996: دروستكردنی موشەكێك لە لایەن (رشتالیر) بۆ ئەوەی لە ئاهەنگێكدا بەكاری بهێنێت بەڵام لە كاتی كاركردنی لەسەر موشەكەكە و لە ناكاودا تەقیەوە بەهۆی هەڵەی هونەری و هەردوو دەستی لەدەستدا.
1997: هاوڵاتیانی سكۆتلەندا لە ریفراندۆمێكدا  دەنگیان بۆ پێكهێنانی پەرلەمانێك بۆ هەرێمەكەیان دا.
2000: لیبیا دژ بە كۆچەبەرە ئەفریقیەكان گەورەترین توندوتیژی دروستكرد و بەهۆیەوە كۆچبەرەكان هەڵهاتن.
2001: ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی مافی بەكارهێنانی هێزی چەكداری و چەكی قورسی دا بە ئەمریكا بۆ لەناوبردنی بنكەی تیرۆریستان لە عێراق و ئەفغانستان و ئێران و سوریا و جیهان.
2002: دەستگیركردنی مەلا كرێكار سەرۆكی (ئەنسار ئیسلام) لە لایەن پۆلیسی هۆڵەندیەوە  لە فڕۆكەخانەی (سخیپهول).
2003: نەتەوە یەكگرتووەكان سزای ئابووری سەر لیبیای هەڵگرت دوای ئەوەی كە لیبیا رەزامەندی نواند قەرەبوی بڕی 2,7 ملیار دۆلار بداتەوە بەهۆی قوربانیەكانی فڕۆكەی (بان ئامریكان).
2004: لە زنجیرە پێكدادانێكدا لە بەغداد و حلە و رومادی 100 كەس كوژران و دەیان كەسی تریش برینداربوون.
2005: كردنەوەی شاری (دیزنی لاند هۆنگ كۆنگ).
2009: بزووتنەوەی چایی رێپێوانی پێدەرانی باجی رێكخست لە واشنتۆن.
2010: راپرسی لە توركیا لەسەر چاكسازی دەستوور كە حكومەتەكەی رەجەب تەیب ئەردوگان پێشنیاری كردبوو كە دەسەڵاتی سەربازی و دادوەری كەم بكرێتەوە، توركەكانیش بەو چاكسازیە رازیی بوون.
2012: كۆنگرەی نیشتمانی گشتی لە لیبیا (مستەفا ئەبو شاقور)ی هەڵبژارد بە سەرۆكی حكومەت دوای بەدەستێهێنانی 96 دەنگ بەسەر ركابەرەكەیدا (مەحمود جوبریل) كە 64 دەنگی بەدەستهێنابوو.
2013: ناسا جەختی كردەوە كە میسباری ئاسمانی (فویاجر 1) نزیكەی دەوروبەری 25 ئۆگەستی ساڵی 2013ز سنووری كۆمەڵەی خۆری بڕیوە دوای گەشتێك كە 35 ساڵ بەردەوام بوو و گەشتوەتە ناوچەی ناوەڕاست لە نێوان دوو ئەستێرەدا و بەو شێوەیە یەكەمین تەنی دروستكراوە لە لایەن مرۆڤەوە كە بگاتە ئەو شوێنە.

لەدایكبوون..
1492: لورینزو دی میدیشی، حاكمی فلۆرەنسە.
1494: مەلیك فرانسوای یەكەم، مەلیكی فەرەنسا.
1565: هنری هدسۆن، دۆزەرەوەی ئینگلیزی.
1852: هربرت ئەسكویس، سەرەك وەزیرانی شانشینی یەكگرتوو.
1880: هنری لویس منكن، رۆژنامەنوسی ئەمریكی.
1891: ئارسەر سولزبرجر، بڵاوكار و رۆژنامەنوسی ئەمریكی.
1893: حسێن حوسنی موكریانی، رووناكبیری كورد لە شاری سابڵاخ (مەهاباد).
1897: ئیرین جولیو- كوری، ژنە زانای كیمیای فەرەنسی و وەرگری خەڵاتی نۆبڵی كیمیای ساڵی 1935ز.
1902: جوسیلینو كوبیچیك، سەرۆكی بەڕازیل.
1921: ستانیسواف لم، نوسەری پۆڵەندی.
1930: ئەكیرا سوزوكی، زانای كیمیای ئەندامی یابانی و وەرگری خەڵاتی نۆبڵی كیمیای ساڵی 2010ز.
1931: ئیان هولم،ئەكتەری ئینگلیزی.
1941: ئەحمەد سەمیر، پەخشكاری میسری.
1946: جەلیلە مەحمود، ژنە ئەكتەری میسری.
1951: بیرتی ئەهرن، سیاسەتمەداری ئیرلەندی.
1951: جو بانتولیانۆ، ئەكتەری ئەمریكی.
1957: هانز زیمەر، مۆسیقاری ئەڵمانی.
1961: میلین فارمر، ژنە گۆرانیبێژی فەرەنسی.
1966: خالد النبوی، ئەكتەری میسری.
1967: جیسون ستاسام، ئەكتەری ئینگلیزی.
1969: فایز المالكی، ئەكتەری سعودی.
1973: محمد الشقنقیری، ئەكتەری میسری.
1973: بول واكر، ئەكتەری ئەمریكی.
1974: نونو فالینتی، یاریزانی تۆپی پێی پورتوگالی.
1976: ماسیی زورافسكی، یاریزانی تۆپی پێی پۆڵەندی.
1977: دیڤید تومبسون، یاریزانی تۆپی پێی ئینگلیزی.
1981: هاواری مەلا محەمەد، یاریزانی تۆپی پێی عیراقی بە نەژاد كورد.
1984: نەشئەت ئەكرەم، یاریزانی تۆپی پێی عیراقی.
1986: ئیمی روسوم، ژنە ئەكتەر و گۆرانیبێژی ئەمریكی.
وەفات..
1683: مەلیك ئەلفۆنسۆی شەشەم، مەلیكی شانشینی پورتوگال.
1764: جون فیلیپ رامو، مۆسیقاری فەرەنسی.
1836: كریستیان دیتریش جرابە، نوسەری ئەڵمانی.
1981: ئۆجینیۆ مونتالی، شاعیری ئیتالی و وەرگری خەڵاتی نۆبڵی ئەدەبی ساڵی 1975ز.
1992: رەشاد موفتی، زانای ئاینی و نوسەر و رۆشنبیری كورد، لە شاری هەولێر.
1993: بەلیغ حەمدی، مۆسیقاری میسری.
1999: موشیر محەمەد عەلی فەهمی، عەسكەرتاری میسری.
2003: جونی كاش، گۆرانیبێژی ئەمریكی.
2009: نورمان بورلوج، ئەندازیاری كشتوكاڵی ئەمریكی و وەرگری خەڵاتی نۆبڵی ئاشتی ساڵی 1970ز.
2009: ردینە مەعلا، ژنە مەلەوانی سوری.
2011: محەمەد غەنی حیكمەت، پەیكەرتاشی عێراقی.
2014: عاتف عبید، سەرەك وەزیرانی پێشووی میسر.
2014: ئەحمەد رەجەب، نوسەر و رۆژنامەنوسی میسری.
جەژن و بۆنەكان..
رۆژی نیشتمانی لە (رەئسولخەیمە).
جەژنی شۆڕشی نیشتمانی لە ئەسیوبیا.
رۆژی جیهانی فریاگوزاری سەرەتایی.

PUKmedia ئا/ حسێن هەڵەبجەیی