ئه‌مڕۆ له‌ مێژوودا

.

19 ئه‌بریل
رووداوه‌كان:
1160: دورخسته‌نه‌وه‌ى سه‌ركرده‌ى یابانى ( میناموتو نو یوریتومو) بۆ دوورگه‌ى (ئیزو).
1775: هه‌ڵایسانى جه‌نگى سه‌ربه‌خۆیى ئه‌مریكا كه‌ له‌ كۆتاییدا بووه‌ هۆى دروستبوونى ویلایه‌ته‌ یه‌كگرتووه‌كان.
1918: ڕاگه‌یاندنێك به‌زمانى ئاشورى و فارسى بڵاوكرایه‌وه‌ له‌لایه‌ن (ئاغا په‌ترۆس) بۆ ئاشتبوونه‌وه‌ى ئیسلامه‌كان و مه‌سیحیه‌كان له‌ ورمىَ.
1920: كۆبوونه‌وه‌ى ئه‌نجومه‌نى باڵاى هاوپه‌یمانان له‌ شارى (سان ریمۆ)ى ئیتالیا به‌سترا، به‌ریتانیا و فه‌ره‌نسه‌ و ئیتالیا و ئمریكا و یابان كه‌ ئینتیدابى عێراق و موسڵ بدرێته‌ به‌ریتانیا.
1927: به‌هۆى بوونى سلێمانى به‌ پارێزگا و (ئه‌حمه‌د عوسمان) له‌دایك بووى هه‌ولێر بووه‌ پارێزگارى سلێمانى.
1961: كۆبوونه‌وه‌ له‌ كۆشكى (السیف) له‌ كوێت له‌ نێوان ئه‌میرى كوێت شێخ عه‌بدوڵا سالم سوباح و سیاسه‌تمه‌دارى به‌ریتانى دانیشتوو له‌ كه‌نداو (ویلیام لوس) و ئاژانسى سیاسى له‌ كوێت (جۆن ریچموند) و ئه‌وه‌ش بۆ رێكه‌وتن له‌ نێوان هه‌ردوو وڵاتدا بۆ هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ى رێكه‌وتننامه‌ى 1899ز له‌ نێوان كوێت و شانشینى یه‌كگرتوو.
1963: بۆ یه‌كه‌م جار دامه‌زراندنى ڕێكخراوى (كۆمه‌ڵه‌ى كورد) ڕاگه‌یه‌ندرا له‌ به‌یروت.
1964: سه‌ره‌تاى فرۆشتنى ئۆتۆمبیلى وه‌رزشى (فۆرد موستانگ) بۆ یه‌كه‌مین جار.
1974: كه‌شتى ئاسمانى (بیونیر 11) سه‌ركه‌توو بوو له‌ تێپه‌ڕاندن له‌ میانى پشتێنه‌ى هه‌سارۆكه‌كانه‌وه‌.
1980: مه‌غریب به‌شداریكرد له‌ یورو فیجن.
1986: ئه‌نجومه‌نى مه‌ترانه‌كان، مه‌تران (نه‌سروڵڵا ێه‌فیر)یان هه‌ڵبژارد تا ببێته‌ به‌تریكى كه‌نیسه‌ى مارۆنى له‌ دواى به‌تریك (ئه‌نتۆن بوترس خریش) كه‌ ده‌ستى له‌ كار كێشابوویه‌وه‌.
1991: هاوپه‌یمانان ئاسمانى به‌شێكى باشورى كوردستانیان له‌فڕۆكه‌ عێراقیه‌كان قه‌ده‌غه‌ كرد، به‌و پێیه‌ هێڵى باكورى 36 بووه‌ سنورى (نۆفلاى زۆن)، هاوپه‌یمانان له‌ بنكه‌ى فڕۆكه‌خانه‌ى ئه‌نچه‌رلیكه‌وه‌ چاودێریان ده‌كرد.
1995: شاحینه‌یه‌كى پڕ له‌ ته‌قه‌مه‌نى له‌به‌رده‌م بیناى (ئه‌لفرید موراى فیدرالى) له‌ ئۆكلاهۆما ته‌قیه‌وه‌ كه‌ ژماره‌یه‌كى زۆر قوربانى لێكه‌وته‌وه‌.
1995: موعه‌مه‌ر قه‌زافى سه‌رۆكى لیبیا رایگه‌یاند و وتى: من دژى ئه‌و كرده‌وانه‌م كه‌ عێراق و ئێران و توركیا به‌رامبه‌ر به‌ كورد ده‌یكه‌ن.
2003: سه‌رله‌نوىَ هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ى (ئولوسیجون ئوباسانجو) به‌ سه‌رۆكى نێجیریا بۆ ماوه‌یه‌كى ترى سه‌رۆكایه‌تى دواى ئه‌وه‌ى كه‌ 62%ى ده‌نگه‌كانى به‌ده‌ستهێنا له‌ كۆى ده‌نگده‌ران له‌ نێو تۆمه‌تباركردنى هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ به‌ گزیكارى و گه‌نده‌ڵى.
2004: كشانه‌وه‌ى هێزه‌كانى ئیسپانیا له‌ عێراق.
2005: هه‌ڵبژاردنى كاردیناڵى ئه‌ڵمانى جۆزیف راتزنگر به‌ پاپاى كه‌نیسه‌ى رۆمانى كاسۆلیكى له‌ ژێر ناوى بندكتى شانزه‌هه‌م.
2008: بردنه‌وه‌ى بایرن میونخ به‌سه‌ر دورتمۆند له‌ كۆتا یارى جامى ئه‌ڵمانیا كه‌ له‌ یاریگاى به‌رلینى پایته‌خت ئه‌نجامدرا.
2008: ئه‌مریكا و چین رێكه‌وتننامه‌ى به‌رگرى موشه‌كى مۆرده‌كه‌ن.
2009: عه‌بدولعه‌زیز بۆته‌فلیقه‌ سوێندى یاسایى خوارد تا ببێته‌ سه‌رۆكى جه‌زائیر بۆ ماوه‌ى سه‌رۆكایه‌تى سێهه‌م.
2009: هه‌ڵبژاردنى سه‌رۆكى كوتله‌ى جه‌بهه‌ى ته‌وافوق ئه‌یاد سامه‌رائى به‌ سه‌رۆكى ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌رانى عێراق دواى مشتومڕێكى زۆر كه‌ زیاتر له‌ 4 مانگى خایاند دواى ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌ى سه‌رۆكى پێشوى په‌رله‌مان مه‌حمود مه‌شهه‌دانى.
2010: كوژرانى هه‌ردوو سه‌ركرده‌ى ڕێكخراوى القاعده‌ (ئه‌بو ئه‌یوب میسرى) و (ئه‌بو عومه‌ر به‌غدادى) له‌ پارێزگاى سه‌ڵاحه‌دین، له‌لایه‌ن نورى مالیكى راگه‌یه‌نرا.
2010: له‌ رێوڕه‌سمێكدا له‌خاڵى سنورى حاجى ئۆمه‌ران رووفاتى ئه‌و سه‌ربازانه‌ى كه‌ چه‌ند ڕۆژى رابردوو له‌ گۆڕێكى به‌كۆمه‌ڵدا له‌ سه‌یدسادق دۆزرانه‌وه‌ له‌ رێگه‌ى وه‌فدێكى كۆمارى ئیسلامى ئێرانه‌وه‌ گه‌ڕێنرانه‌وه‌ بۆ ئێران.

له‌دایكبوون:
1793: فردیناندى یه‌كه‌م، ئیمبراتۆرى نه‌مسا.
1832: خۆسیه‌ ئیچیگاراى، زاناى بیركارى و نوسه‌رى ئیسپانى و وه‌رگرى خه‌ڵاتى نۆبڵى ئه‌ده‌بى ساڵى 1904ز.
1844: سێر ئه‌لكسه‌نده‌ر ئوگستون، نه‌شته‌ركارى ئوسكوتله‌ندى.
1882: جیتولیو فارجاس، سه‌رۆكى به‌رازیل.
1912: گلین سیبورگ، زاناى فیزیاى ئه‌مریكى و وه‌رگرى خه‌ڵاتى نۆبڵى كیمیاى ساڵى 1951ز.
1935: جوزیف فویتا، یاریزانى تۆپى پێى چیكى.
1937: جوزیف ئه‌سترادا، سه‌رۆكى فلیپین.
1954: تریفور فرانسیس، یاریزان و راهێنه‌رى تۆپى پێى ئینگلیزى.
1966: سه‌لیمه‌ رخروخ، ژنه‌ راگه‌یاندكارى جه‌زائیرى.
1968: ئاشلى جود، ژنه‌ ئه‌كته‌رى ئه‌مریكى.
1972: ریفالدو، یاریزانى تۆپى پێى به‌ڕازیلى.
1973: فه‌یروز زیانى، ژنه‌ راگه‌یاندكارى جه‌زائیرى.
1975: یوسى یاسكیلاینن، یاریزانى تۆپى پێى فنله‌ندى.
1978: جیمس فرانكو، ئه‌كته‌رى ئه‌مریكى.
1978: گابریل هاینزه‌، یاریزانى تۆپى پێى ئه‌رجه‌نتینى.
1979: كیت هدسون، ژنه‌ ئه‌كته‌رى ئه‌مریكى.
1981: ئه‌وس شه‌تا، ئه‌كته‌رى كوێتى.
1981: هایدن كرستنسین، ئه‌كته‌رى كه‌نه‌دى.
1983: هه‌دیل محه‌مه‌د حزیف، ژنه‌ نوسه‌ر و رۆماننوسى سعودى.
1985: فالون به‌هرامى، یاریزانى تۆپى پێى سویسرى.
1987: جوى هارت، یاریزانى تۆپى پێى ئینگلیزى.
1988: شیرین عادل، ژنه‌ ئه‌كته‌رى میسرى.

وه‌فات:
1689: شاژن كرستینا، شاژنى سوید.
1824: جۆرج بایرون، شاعیرى ئینگلیزى.
1881: ئینجامین دزرائیلى، سه‌ره‌ك وه‌زیرانى شانشینى یه‌كگرتووه‌.
1882: چارلس داروین، زاناى تیۆرى په‌ره‌سه‌ندن، و خاوه‌نى كتێبى (ڕێل الانواع).
1906: بیار كورى، زاناى فیزیاى فه‌ره‌نسى و وه‌رگرى خه‌ڵاتى نۆبڵى فیزیاى ساڵى 1903ز.
1957: محه‌مه‌د مه‌هرى، شاعیرى كورد له‌ ئه‌سته‌نبوڵ.
1967: كونراد ئه‌دیناور، راوێژكارى ئه‌ڵمانى.
1998: ئه‌كتافیو باس، ئه‌دیبى مه‌كسیكى و وه‌رگرى خه‌ڵاتى نۆبڵى ئه‌ده‌بى ساڵى 1990ز.
2008: حه‌نان ئه‌غا، ژنه‌ هونه‌رمه‌ندى شێوه‌كارى فه‌له‌ستینى.



PUKmedia    حسێن هه‌ڵه‌بجه‌یى