ئه‌مڕۆ له‌ مێژوودا

18ی دیسه‌مبه‌ر

رووداوه‌كان:
218 پ ز: هێزه‌كانی (هنیبعل)ی قرتاجی هێزه‌كانی كۆماری رۆما شكست پێ دێنن له‌ شه‌ڕی (تریبیا) له‌ میانی جه‌نگی دووه‌می بونی.
1347: سوڵتان حه‌سه‌ن بن ناسر محه‌مه‌د قلاون عه‌رشی میسر ده‌گرێته‌ ده‌ست.
1865: ویلایه‌ته‌ یه‌كگرتووه‌كان كۆیلایه‌تی قه‌ده‌غه‌ ده‌كات.
1914: ئینگلته‌ره‌ پارێزگاریی میسر راده‌گه‌یه‌نێت و كۆتایی به‌ ده‌سه‌ڵاتی عوسمانی ده‌هێنێت.
1918: به‌ستنی كۆنگره‌ی جوڵانه‌وه‌ی سه‌هیۆنیزم له‌ (حه‌یفا) له‌ فه‌له‌ستین به‌ به‌دیهاتنی كیانی یه‌هودی له‌ ناوچه‌ی شام ده‌وڵه‌تی ئیسرائیل.
1941: هێزه‌كانی یابان داده‌به‌زنه‌ كه‌ناره‌كانی هۆنگ كۆنگ و هه‌ڵده‌ستن به‌ زنجیره‌یه‌ك قه‌سابخانه‌ی ترسناك هه‌تا شاره‌كه‌ به‌ ته‌واوی خۆی ده‌دات به‌ ده‌سته‌وه‌ له‌ رۆژی جه‌ژنی له‌دایكبووندا.
1956: یابان ده‌بێته‌ ئه‌ندام له‌ نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كان.
1969: رێكه‌وتنی كۆتایی له‌ نێوان سعودیه‌ و كوێت له‌ سه‌ر به‌شكردنی ناوچه‌ی بی لایه‌نی هه‌ردولایان.
1972: مۆركردنی رێكه‌وتننامه‌ی میسر و كۆمه‌ڵه‌ی ئابووری ئه‌وروپی له‌ برۆكسل.
1993: ڕاگه‌یاندنێكی هاوبه‌ش (ڕێككه‌وتنی ستراتیژی) له‌ نێوان (ی.ن.ك) و(پ.د.ك)
و ڕۆژی(20/12) له‌لایه‌ن مام جه‌لال و كاك مه‌سعود دوایین شێوه‌ی ئیمزا كرا .
1994: گرتنی شه‌قلاوه‌ و ماڵی جه‌لال تاڵه‌بانی له‌ لایه‌ن پدك.
1997: ده‌رچونی بریارێك كه‌ رێگه‌ ده‌دات به‌ ئیسكوتله‌نده‌ په‌رله‌مانی تایبه‌تی هه‌بێت بۆ یه‌كه‌مین جار له‌ ماوه‌ی سی سه‌ده‌دا.
2002: كردنه‌وه‌ی (مارینا مۆڵ) له‌ كوێت كه‌ له‌ زه‌به‌لاحترین پرۆژه‌كانه‌ كه‌ به‌شی تایبه‌ت له‌ كوێت جێبه‌جێی كردووه‌.
2004: دادوه‌رانی عێراقی ده‌كۆڵنه‌وه‌ له‌ عه‌لی حه‌سه‌ن مه‌جید و وه‌زیری به‌رگری سه‌رده‌می سه‌دام (سوڵتان هاشم) بۆ ئاماده‌كاری دادگایكردنیان به‌ تۆمه‌تی تاوانه‌كانی دژ به‌ مرۆڤایه‌تی.
2008: دادگای تاوانه‌كانی جه‌نگ حوكمی به‌ندكردنی هه‌تاهه‌تایی ده‌رده‌كات بۆ سه‌ركرده‌ی پێشوی سوپای حوكمی كۆلۆنێل (سینۆسیت باجوسورا) دوای تۆمه‌تباركردنی به‌ تاوانی كۆكوژی له‌ میانی ئه‌و قه‌سابخانه‌یه‌ی كه‌ راواندا له‌ ساڵی 1994ز وه‌ به‌خۆیه‌وه‌ بینی كه‌ بووه‌ هۆی قوربانیدانی 800 هه‌زار كه‌س.
2010: راگه‌یه‌ندرا كه‌ بودجه‌ی پرۆدۆلار له‌ كه‌ركوك 400 ملیار دیناره‌.
2011: ئیسرائیل 550 دیلی فه‌له‌ستینی ئازادكرد بۆ ته‌واو بوونی 1027 له‌ وه‌جبه‌ی گۆڕینه‌وه‌ی دیله‌كان له‌گه‌ڵ بزووتنه‌وه‌ی حه‌ماس.
2013: یه‌كه‌مین نه‌شته‌رگه‌ری چاندنی دڵی ده‌ستكرد له‌ مێژوودا له‌ نه‌خۆشخانه‌ی (جۆرج بۆمبیدۆ)ی ئه‌وروپی له‌ پاریس.
2013: یاریزانی تۆپی پێی میسری (محه‌مه‌د ئه‌بو تریكه‌) وازی له‌ یاری تۆپی پی هێنا.

له‌دایكبوون:
1856: جۆزیف جون تۆمسۆن، زانای فیزیای ئینگلیزی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی فیزیای ساڵی 1906ز.
1863: فرانز فردیناند، وه‌لی عه‌هدی ئیمبراتۆریه‌تی نه‌مساوی مه‌جه‌ری.
1878: جۆزێف ستالین، سه‌ركرده‌ی شیوعی و سه‌رۆكی دووه‌می یه‌كیه‌تی سۆڤیه‌ت.
1879: بول كلی، نیگاركێشی ئه‌ڵمانی.
1886: ئه‌مین رافیعی، پێشه‌نگی رۆژنامه‌گه‌ری و بزووتنه‌وه‌ی نیشتمانی له‌ میسر.
1913: فیلی برانت، راوێژكاری ئه‌ڵمانی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی ئاشتی ساڵی 1971ز.
1936: كریمان، ژنه‌ ئه‌كته‌ری میسری.
1938: مونا جه‌بر، ژنه‌ ئه‌كته‌ری میسری.
1938: رۆجه‌ر موسلی، ئه‌كته‌ری ئه‌مریكی.
1946: ستیفن سبیلبرگ، ده‌رهێنه‌ری سینه‌مایی ئه‌مریكی.
1948: كارول دوبیاس، یاریزانی تۆپی پێی چیكۆسلۆڤاكی.
1952: ئه‌رون جایتلی، یه‌كێك له‌ دیارترینی سیاسه‌تمه‌دارانی هیندی.
1953: عه‌بدولره‌حمان عه‌قیل، ئه‌كته‌ری كوێتی.
1954: رای لیوتا، ئه‌كته‌ری ئه‌مریكی.
1963: براد بیت، ئه‌كته‌ری ئه‌مریكی.
1964: ستون كولد ستیف ئوستن، زۆرانبازی ئه‌مریكی.
1965: جون موشوی، یاریزانی تۆپی پێی باشوری ئه‌فریقیا.
1969: سانتیاگۆ كانیزاریس، گۆڵچی تۆپی پێی ئیسپانی.
1971: ئه‌رانشا سانشیز فیكاریۆ، یاریزانی تۆپی لێدانی ئیسپانی.
1974: نیللی كه‌ریم، ژنه‌ ئه‌كته‌ری میسری.
1978: یاسین ئه‌حجام، ئه‌كته‌ری مه‌غریبی.
1978: كاتی هولمز، ژنه‌ ئه‌كته‌ری ئه‌مریكی.
1979: مامادی سیدیبی، یاریزانی تۆپی پێی مالی.
1980: كریستینا ئه‌گویلیرا، ژنه‌ گۆرانیبێژی ئه‌مریكی.
1988: ئه‌حمه‌د سه‌غیر، یاریزانی تۆپی پێی لیبی.
1989: ئه‌شلی بینسۆن، ژنه‌ ئه‌كته‌ری ئه‌مریكی.

وه‌فات:
1929: لامارك، زانای هه‌مه‌جۆری زانسته‌كان، كه‌ چه‌ندین كتێبی هه‌یه‌ له‌وانه‌ (سیسته‌می ئاژه‌ڵان) و (فه‌لسه‌فه‌ی ژیان).
1948: بێكه‌س(فایه‌ق عه‌بدوڵا) شاعیری ناوداری كورد و باوكی شێركۆ بێكه‌سی شاعیر، له‌ سلێمانی.
1980: ئه‌لیكسی كوسیگین، سه‌ره‌ك وه‌زیرانی یه‌كیه‌تی سۆڤیه‌ت.
1994: ساحیب حه‌داد، مۆنتێر و ده‌رهێنه‌ری سینه‌مایی عێراقی.
1996: خاتو عائیشه‌شان، هونه‌رمه‌ندی ناسراوی كورد.
2006: شێخ عه‌بدولئه‌میر جومری، پیاوی ئاینی به‌حره‌ینی.
2006: عه‌بیر تنیر، ژنه‌ په‌خشكاری عومانی.
2006: جۆزیف باربیرا، نیگاركێش و به‌رهه‌مهێنی ئه‌مریكی و داهێنه‌ری كه‌سایه‌تیه‌كانی تۆم و جێری.
2011: فاتسلاف هافیل، یه‌كه‌م سه‌رۆكی چیك.
2013: جه‌مال ئیسماعیل، ئه‌كته‌ری میسری.
2013: زوهره‌ عه‌لا، ژنه‌ ئه‌كته‌ری میسری.

جه‌ژن و بۆنه‌كان:
رۆژی جیهانی زمانی عه‌ره‌بی.
رۆژی نێوده‌وڵه‌تی كۆچكه‌ران.
رۆژی نیشتمانی له‌ ده‌وڵه‌تی قه‌ته‌ر.
رۆژی كۆماری له‌ نێجیر.

PUKmedia  ئا/ حسێن هه‌ڵه‌بجه‌یی