riklam

رەنگی كۆبانی‌و دەنگی ئۆباما ‌

kurdistani 11:58 AM - 2014-11-23
.

.

كۆبانی، ئێستا لەڕووی بەرەنگاربوونەوەی داعش، گەیشتۆتە بەرزترین ئاستی خۆی لەسوریادا. بەهاوكاری بۆردومانی فڕۆكە جەنگییەكانی ئەمریكا‌وهاوپەیمانان، یەپەگە خەریكە بەرامبەر بەداعش دەكەوێتە حاڵەتی هێرشكردن‌و ناوچە داگیركراوەكانی بەدەست دێنێتەوە.
پیرسووس- لەگەڵ بیستنی دەنگی فڕۆكە جەنگییەكان كە بێدەنگی‌و شەوەزەنگی ناوچەكەیان تێكدەشكاند، تێبینی خەڵكی پیرسووس-م كرد كە بە كۆمەڵ ل ژێر رۆشنایی چرایەكی كز دانیشتبوون‌و خۆشحاڵییان دەردەبڕی؛ یەكێك لەناویاندا هاواری كرد: «بژی ئۆباما»، یەكی تر بە دەنگی بەرز: «هەر بژی ئۆباما».. یەكێك لەو هاوڕێیانەی كە لە ئورفاوە لەگەڵماندا هاتبوو، وتی كەمێكی تر بۆردومان دەست پێدەكات، هەمیشە هەر وایە، یەكەم جار ماوەیەك بە ئاسماندا دەسووڕێنەوە. دیارە ئامانجەكان دەستنیشان دەكەن، پاشان شوێنە دیارەكان دەكوتن.
چەند سەد مەترێك لە دووری كۆبانی-یەوەین. شەوی شەممەیە. دوای ئەوەی لە پیرسووس دەرچووین، گەیشتینە دەشتاییەك، دواتر هەندێك بەرزی‌و نزمی، ئیتر گەیشتینە دەروازەی سنووری «مورشید پنار»، چەند كیلۆمەتریك پێش خاڵە سنوورییەكە، رێگە گیراوە.
هاوڕێكانم دەڵێن: «دەچینە ئاردەنەك»، گوندێكە یەك-دوو كیلۆمەتر لە خۆرهەڵاتی مورشید پنارەوە دوورە. سەیری نەخشەی سەر ئاپادەكەم . نووسراوە «كوچوك كەندیرجی». دیارە لەسەر نەخشەش، لەنێوان ناوە توركییەكانی ئەو ناوچانە‌و ناوە كوردییەكاندا جیاوازی هەیە. هاتوچۆش لەوێ قەدەغە كراوە. كەمێك دەچینە پێشەوە بۆ «مەهسەر»، لە نەخشەدا نووسراوە «چایكارا». مەهسەر پڕبوو لەو كوردانەی كە لە هەر چوار لای توركیاوە هاتبوون‌و لەوێ دانیشتبوون ئاگریان كردبۆوە. بڵێسەی ئاگرەكە لەسەر دەموچاویان شەوقی دەدایەوە ، دیار بوو هەوڵیان دەدا ئاگاداری دۆخی ئەو شەوەی كۆبانی بن. لەناو تاریكاییدا یەكێك دێت‌و باوەش بە مندا دەكات: «بەخێر بێیت. دەنگتم ناسیەوە...» یەكێكی تر رووداوەكانی ئەو رۆژەم بۆ دەگێڕێتەوە: «دەبوایە نیو سەعات پێشتر بهاتیتایە. شەڕەكە زۆر قورس بوو».
هەمووی باسی ئەوە دەكات كە لەم چەند رۆژەی دواییدا، چۆن هاوسەنگی هێز لە كۆبانی گۆڕاوە‌و پێشهاتەكان لەدژی داعشن. هەفتەیەك پێش ئێستا، بەڕێوەبەری مەدەنی كانتۆنی كۆبانی، لە هەولێر بەمنی وت: «30%ی شارەكە بەدەست داعشەوەیە و 70%ی بەدەست ئێمەوەیە. خەریكین وردە وردە شارەكە بەگشتی لە داعش پاك دەكەینەوە». لە وەڵامی پرسیارێكی مندا وتی: «هێشتا نزیكەی 1000 كەسی مەدەنی لەناو شارەكەدا ماون‌و جێیان نەهێشتووە».
لە نزیك كۆبانی، لەگەڵ خەڵكەكە بەردەوام بووین لە قسەكردن، دیالۆگەكەی خۆم و ئەنوەر موسلیم-یان بۆ دەگێڕمەوە. بەهەموویان قسەكانی ئەو پشتڕاست دەكەنەوە. باسی ئەوە دەكەن كە یەپەگە، پێش چەند رۆژێك هەوڵی داوە رێگەی سەرەكی نێوان رەقا‌و كۆبانی كۆنترۆڵ بكات. ئەمەش بۆ گرتنی رێگەی هاتنی هاوكارییە بۆ هێزەكانی داعش.
ئەو كاتەی بەرەو پیرسووس بەڕێ كەوتین، دەنگێكی بەهێز خاكی ژێر پێمانی هەژاند. هاوڕێكانم بە دڵخۆشییەوە دەڵێن: «مادەم فڕۆكەكان هەستاون، بێگومان دەست بە لێدانی داعش دەكەن». لەناو پیرسووس پەیكەرێكی گەورەی هەنار دروست كراوە، لەو گۆڕەپانەدا خەڵكێكی زۆر كۆببوونەوە. هاوڕێیەكی گەنجم بەناوی پیركان دەیووت: «ئەمانە خەڵكی كۆبانی-ن، وەكو نەریتێكی سوری، شەوانە دەردەكەونە دەرەوە».
دایكی پیركان خەڵكی كۆبانی-یە، باوكیشی خەڵكی پیرسووس-ە. هەموو خزم‌و كەسوكارەكەی لە كۆبانی-یەوە هاتوون بۆ پیرسووس و ئورفا. گوندەكانی دەوروبەری كۆبانی چۆڵ كراون، بۆ ئەوەی رێگری بكەن لە قەتڵوعامی گەورە، هەندێكیش دەڵێن، ئەمە ستراتیژی بەرگریی یەپەگە و یەپەژە-یە، دەیانەوێت لەناو كۆڵان و شەقامی شار و گوندەكاندا شەڕی كۆڵان بەكۆڵان لەگەڵ داعش بكەن.
پرسیارم كرد ژمارەی دانیشتوانی كۆبانی چەندە؛ دەڵێن نزیكەی 200 هەزار كەس. پیرسووس 101,000 دانیشتووی هەیە. بۆ بەیانی رۆژی دواتر، لە خاڵێكی نزیكتر لە كۆبانی-یەوە سەیری دۆخی شارەكە دەكەم. ئەمجارەیان رێك بەرامبەری بەرەی شەڕەكە وەستاوم. هەندێك سەربازی یەكینەكانی جەندرمەم لەگەڵدایە. لەلایەك چاكەیان دەخۆمەوە كە لە پەرداخێكی پلاستیكدا بۆ منیان هێناوە، لەلایەكی دیكەوە گوێم لە قسەكانی فەرماندەكەیان گرتووە كە شەڕەكەی كۆبانی-م بۆ باس دەكات. ئەفسەرەكە دەڵێت: «نزیك 4ی بەیانی بۆردومانێكی زۆر سەخت هەبوو. ئەگەر ئەو فڕۆكانە نەبوونایە، كۆبانی دەمێك بوو كەوتبوو.»
لە كاتێكدا دووربینێكم بەدەستەوە گرتووە‌و بە وردی چاودێری دۆخی شارەكە دەكەم، پیركان-ی هاوڕێم بیرەوەرییەكانی خۆیم بۆ دەگێڕێتەوە كە بە منداڵی لەناو كۆبانی-دا چۆن كۆڵان بە كۆڵان، ماڵ بە ماڵ گەڕاوە‌و چۆن پشووی هاوینەی بردۆتە سەر.
لەپڕ فیشەكێك بە پەنا گوێچكەماندا تێدەپەڕێت. ئەفسەرەكەی جەندرمە دەڵێت: «خێرا بچنە پشتی بیناكەوە، هەستیان پێكرد كە بە دووربین سەیریان دەكەین. ئەمە قەنناسە.» كە لە ناوچەكە دوور كەوتینەوە، لە هەواڵەكاندا خوێندمەوە كە ئەو دەقەیە داعش تەقەی لە رۆژنامەنووسەكانی سەر سنوور كردووە.
ئەفسەری جەندرمە زۆر بە دڵنیاییەوە دەڵێت: «ئەگەر ئەمریكا نەبووایە، كۆبانی دەكەوت، ئێستاش فڕۆكەكان بۆردومان نەكەن، دەكەوێت»، پاشان دەپرسێت: «ئەو دۆخەی ئێستا دروست بووە، ئەمریكا لێی رازییە، پەیەدە لێی رازییە، پەكەكە لێی رازییە. باشە كێ لەو ئیشە سوودمەند دەبێت؟ ئێوە دەڵێن چی؟».
ئەمانە هەمووی ئەو فەرماندە سەربازییانەن كە لەڕاستیدا بۆ شەڕی پەكەكە ئامادە كراون‌و گوێزراونەتەوە بۆ ئێرە. پێم وت: «ئەمانە مەسەلەی زۆر قووڵن. تێی بكەوین، دەرچوونمان نییە». ئەویش پێدەكەنێت.
ئەو رۆژە، رۆژنامەكان ئەم هەواڵەیان بڵاو كردبۆوە كە سەرۆك وەزیران، ئەحمەد داود ئۆغڵو سەبارەت بە سوریا وتبووی: «ئاماژەی بەهێز هەن بۆ گۆڕانكاریی رادیكال لە هەڵوێستی ئەمریكادا..»، پاش دیدارەكەی لەگەڵ ئۆباما لە كۆبوونەوەی (G-20) دەیووت: «ئەمریكا بینی كە توركیا سەبارەت بە سوریا هەڵەی نەكردووە و لەسەر هەقە، خەریكە لە هەڵوێستی توركیا نزیك دەبێتەوە.»
كە ئەم قسانەی سەرۆك وەزیرانم خوێندەوە، باوەڕم نەكرد، چونكە وەزیری بەرگریی ئەمریكا‌و سەرۆك ئەركانی سوپای ئەمریكا لێدوانی تەواو پێچەوانەی بۆچوونەكەی ئەویان دابوو، تەنها 24 سەعات بەسەر ئەو لێدوانەدا تێپەڕیبوو.
چاك هیگڵ وتی: «ستراتیژی ئێمە لە سوریا، پەیوەستە بەكات، سەبر و سووربوونمان. لە ماوەیەكی كورتدا ناتوانین ئامانجەكانمان لە سوریا بپێكین. هەڵوێستی ئەمریكا وەك خۆی دەمێنێتەوە. ئەسەد، شەرعیەتی خۆی لەدەست داوە، بەڵام بەدڵنیاییەوە پرسی سوریا، چارەسەری سەربازی نییە. سیاسەتی ئێمە، گۆشەگیركردنی رژێمی ئەسەد و بەهێزكردنی ئۆپۆزسیۆنی سورییە». 
قسەكانی زۆر روونە‌و هیچ خاڵێكی هاوبەشی نییە لەگەڵ وتەكانی داود ئۆغڵو. ئەم لێدوانە، دوو رۆژ پێش قسەكانی داود ئۆغڵو بووە. دوای رۆژێك، ئۆباما لە كۆنفرانسێكی رۆژنامەوانیدا وتی: «هیچ بەرنامەیەكمان نییە بۆ رووخاندنی دەسەڵاتی ئەسەد!».
ئەمە بەدرۆخستنەوەیەكی خێرا‌و گەورەی قسەكانی داود ئۆغڵو بوو. بۆ ئێمەش بووبە بەڵگەیەكی بەهێز تاكو چیتر باوەڕ بە قسە و لێدوانەكانی سەرۆك وەزیر نەكەین. ئەگەر بۆ ئەنقەرە وا نەبێت، بەڵام بۆ ئەمریكا و هاوپەیمانەكانی، یەكەم ئامانج «داعش»ە. بەپێی قسەكانی هیگڵ، ئێستا ئێمە لە سوریا، گەیشتووینەتەوە چ قۆناغێك؟ كۆبانی، ئێستا لەڕووی بەرەنگاربوونەوەی داعش، گەیشتۆتە بەرزترین ئاستی خۆی لە سوریادا. بە هاوكاری بۆردومانی فڕۆكە جەنگییەكانی ئەمریكا، یەپەگە خەریكە بەرامبەر بە داعش دەكەوێتە حاڵەتی هێرشكردن‌و ناوچە داگیركراوەكانی بەدەست دێنێتەوە. ئەمڕۆ واشنتۆن لە ناوچەكەدا دەستی بە هاوپەیمانێتییەكی تازە كردووە لەگەڵ كورد‌و خەریكە پەیوەندییەكانی لەگەڵ كورددا پێش دەخات. ئەمەش دەرئەنجامی ئەوەیە كە توركیا بە چاوی رووتەوە سەیری دیمەنەكانی كۆبانی دەكات. واتە، ئەو درۆیانەی دەكرێن، زۆر جیاوازن لەگەڵ ئەو راستییانەی كە دەیبیستن‌و دەیبینن.

 

جەنگیز چاندار
و/ سەردار جەعفەر
سەرچاوە/ ماڵپەڕی رادیکاڵی تورکی

ئەمانەش ببینە

زۆرترین خوێنراو

هەواڵەکان دەنێرین بۆ مۆبایلەکانتان

ئەپڵیکەیشنی

app دابەزێنە

Play store app store app
The News In Your Pocket