U N هه‌وڵی ناساندنی جینۆسایدی ئێزیدییه‌كان ده‌دات

لیژنه‌ی به‌داواچوونی U N سه‌ردانی هه‌رێمی كوردستان ده‌كات

 یاریده‌ده‌ری سكرتێرێ گشتی نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كانی بۆ مافه‌كانی مرۆڤ، ئیڤان سیمۆنۆبیك به‌ یاوه‌ری شاندێك بۆ به‌دواداچوون له‌سه‌ر ره‌وشی مافی مرۆڤ سه‌ردانی هه‌رێمی كوردستان كرد و له‌گه‌ڵ د. دیندار زێباری جێگری به‌رپرسی په‌یوه‌ندییه‌كانی ده‌ره‌وه‌ كۆبووه‌.

له‌ دانیشتنێكدا باسیان له‌ كاره‌ساتی مرۆیی به‌رامبه‌ر هاووڵاتیانی ئێزیدی له‌ شه‌نگال و پێكهاته‌ جیاوازه‌كانی ئایینی و نه‌ته‌وه‌یی له‌ لایه‌ن داعشه‌وه‌ كرد، به‌تایبه‌تی تیشك خرایه‌ راگواستنی خه‌ڵكی ناوچه‌كه‌ و رفاندنیان و ئه‌نجامدانی كۆمه‌ڵكوژی به‌رامبه‌ر پێكهاته‌ جیاوازه‌كانی نه‌ته‌وه‌یی و ئاینی كه‌ ئێستا له‌ كه‌مپه‌كانی هه‌رێمی كوردستان نیشته‌جێبوون.

هه‌روه‌ها باس له‌ رێكاره‌ یاساییه‌كان كرا بۆ به‌ جینۆساید ناساندنی تاوانه‌ دژی مرۆییه‌كانی داعش له‌ شنگال و ناوچه‌كانی تر و گرنگی به‌و هه‌نگاوانه‌ی حكوومه‌تی هه‌رێم درا، كه‌ بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ هه‌نگاوی پێویست نراوه‌ وه‌ك پێكهێنانی لیژنه‌ی تایبه‌ت بۆ به‌ جینۆساید ناساندنی ئێزیدی و پێكهاته‌كانی تر.

زێباری داوا له‌ نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كان كرد له‌سه‌ر ئاستی ئه‌نجومه‌نی ئاسایش هه‌وڵی جیدی بدات بۆ به‌ جینۆساید ناساندنی تاوانه‌كانی داعش به‌رامبه‌ر هاوڵاتیانی ئێزیدی، كه‌ پێویسته‌ U N رۆڵی خۆی به‌رامبه‌ر ئه‌م تاوانه‌ جێبه‌جێ بكات، بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش پێشنیاری كرد، نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كان كۆمیسیۆنێك تایبه‌ت له‌ شاره‌زایان پێك بێنێت بۆ لێكۆلََّینه‌وه‌ له‌ تاوانی دژی مرۆیی كه‌ به‌رامبه‌ر ئێزیدی و پێكهاته‌كانی تر ئه‌نجام دراون، هه‌ر وه‌ك چۆن پێشتر له‌ رواندا و یوگسلاڤیای جاران كردبوو.

 داواشیكرد: رێكه‌وتننامه‌ سیاسیه‌كان نه‌بنه‌ به‌ربه‌ست له‌به‌رده‌م به‌ جینۆساید ناساندنی ئه‌و كۆمه‌ڵكوژییه‌ی كه‌ به‌رامبه‌ر هاووڵاتیانی ئێزیدی و پێكهاته‌كانی تر ئه‌نجام دراون.

هه‌روه‌ها ئاماژه‌ به‌ بوونی دیكۆمێنت و به‌ڵگه‌نامه‌ له‌به‌ر ده‌ستی حكوومه‌تی هه‌رێم كرد، به‌تایبه‌تی رفاندنی هاوڵاتیانی ئێزیدی و كۆمه‌ڵكوژی و له‌ناوبردنی شوێنه‌واره‌ مێژوو و ئاینییه‌كانی پێكهاته‌كانی ناوچه‌كه‌، كه‌ پێویسته‌ U N په‌یماننامه‌كه‌ی سه‌باره‌ت به‌ رێگرتن به‌ روودانی جینۆساید جێبه‌جێ بكات كه‌ له‌سالًَی 1948 ئیمزاكراوه‌.

هه‌رێمی كوردستان هێشتا چاوه‌ڕێی U N ده‌كات بۆ جێبه‌جێكردنی ئه‌ركی خۆی به‌رامبه‌ر ئه‌و كاره‌ساته‌ مرۆییانه‌ی كه‌ به‌رامبه‌ر گه‌لی كورد ئه‌نجامدراون، وه‌ك كۆمه‌ڵكوژییه‌كانی هه‌له‌بجه‌ و ئه‌نفال و ئێزیدییه‌كان.

یاریده‌دری بان كی مون سه‌ره‌ڕای ستایشكردنی هه‌وڵه‌كانی هه‌رێمی كوردستان بۆ پاراستنی مافی مرۆڤ به‌ شێوه‌یه‌كی گشتی و له‌ باوه‌شگرتنی ژماره‌یه‌كی زۆری ئاواره‌ و په‌نابه‌ر رایگه‌یاند: پێویسته‌ بابه‌تی جینۆساید و كۆمه‌ڵكوژی له‌ناو یاساكانی هه‌رێم و عیراق جێگه‌ی بكرێته‌وه‌ و تیشكی خسته‌ سه‌ر پێویستی ئاشته‌وایی سیاسی له‌ عیراق.

وتیشی: بڕیاره‌ لیژنه‌ی به‌داواچوونی راستییه‌كان سه‌ردانی هه‌رێمی كوردستان بكات بۆ لێكۆڵینه‌وه‌ له‌سه‌ر تاوانه‌كانی داعشی به‌رامبه‌ر هاووڵاتیانی ئێزیدی و پێكهاته‌كانی تری ناوچه‌كه‌، كه‌ هه‌نگاوێكی گرنگه‌ بۆ پێشخستنی دۆسیه‌ی به‌ جینۆساید ناساندنی تاوانه‌كانی به‌رامبه‌ر كوردانی ئێزیدی.

هه‌ردوو لا باسیان له‌ میكانیزمی نێوده‌ولًًَه‌تی كرد بۆ به‌جینۆساید ناساندنی كۆمه‌ڵكوژیی دژی هاووڵاتیانی ئێزیدی و پێكهاته‌كانی تر، وه‌ك دادگای تاوانی نێوده‌وڵه‌تی و ئه‌ندامه‌تی عیراق له‌ په‌یماننامه‌ی رۆما كرد و پێویسته‌ ئه‌نجومه‌نی ئاسایش بڕیارێك ده‌ربكات بۆ دروستكردنی لیژنه‌ی تاوانی نێوده‌وڵه‌تی له‌ عیراق بۆ لێكۆلینه‌وه‌ له‌سه‌ر تاوانه‌ دژه‌ مرۆییه‌كانی كه‌ به‌رامبه‌ر گه‌لی كورد ئه‌نجامدراون.

شانده‌كه‌ی U N سه‌ردانی ژماره‌یه‌ك گرتووخانه‌كانی هه‌رێم كردووه‌ و بڕیاریشه‌ سه‌ردانی شاری دهۆك بكات بۆ له‌ نزیكه‌وه‌ ئاگاداربوون له‌ ره‌وشی ئاواره‌كانی ئێزدی و پێكهاته‌ جیاوازه‌كانی تر كه‌ له‌ كه‌مپه‌كانی سنووری پارێزگای دهۆك نیشته‌جێ بوون.

PUKmedia په‌یوه‌ندییه‌كانی ده‌ره‌وه‌ی هه‌رێم